OFF SHORE

Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ παίζονται καθημερινά στο ελληνικό χρηματιστήριο, προερχόμενα από επενδυτές χωρίς επώνυμο. Πως γίνεται αυτό; Πολύ απλά, τα κεφάλαια αυτά ανήκουν σε κωδικούς υπεράκτιων και επενδυτικών εταιριών, με έδρα χώρες που θεωρούνται φορολογικοί παράδεισοι.

Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά και όλοι ξέρουν πως πίσω από αυτές τις εταιρίες βρίσκονται κυρίως Έλληνες επιχειρηματίες και μεγαλοεπενδυτές, που θέλουν να διατηρήσουν τις επενδύσεις και την ταυτότητά τους μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.

Τι είναι όμως αυτές οι off shore εταιρείες και ποια η λειτουργία τους; Όλοι μας λίγο πολύ έχουμε ακούσει τον όρο και στις ειδήσεις έχουν εμπλακεί και πολιτικοί σε αυτές. Οι συγκεκριμένες εταιρίες είναι νομικά πρόσωπα, με δικαίωμα να προβαίνουν σε κάθε μορφή δικαιοπραξίας, με απεριόριστη διάρκεια ζωής, ενώ δεν υπάρχουν καταχωρίσεις των μετόχων, των διαχειριστών ή των μελών του διοικητικού συμβουλίου τους σε δημόσια μητρώα.

Ο ιδιοκτήτης αυτών των εταιριών έχει πλεονεκτήματα, όπως είναι η προστασία του από προσωπική ευθύνη, δεδομένου ότι όλες οι πράξεις, συμβάσεις, συμβόλαια και άλλες δραστηριότητες γίνονται εξ ονόματος της εταιρίας. Αυτό επιτυγχάνεται, καθώς στο καταστατικό της εταιρίας δεν αναγράφονται οι πραγματικοί μέτοχοι, αλλά ως μέτοχος εμφανίζεται το γραφείο που αναλαμβάνει την ίδρυση της εταιρίας, το οποίο στη συνέχεια παραδίδει τον τίτλο στον δικαιούχο, του οποίου ενδέχεται να μη γνωρίζει ούτε την ταυτότητά του.

Με τη χρήση offshore εταιριών επιτυγχάνεται κάλυψη των περιουσιακών στοιχείων του πραγματικού ιδιοκτήτη και μείωση της φορολογίας, καθώς δεν φορολογείται για εισοδήματα που αποκτώνται στο εξωτερικό. Υπάρχει τραπεζικό απόρρητο που προστατεύει από ελέγχους, ενώ δεν υφίστανται συναλλαγματικοί περιορισμοί. Τέλος, προσφέρουν ευελιξία στον ιδιοκτήτη τους, καθώς το Δ.Σ. της εταιρίας μπορεί να συνέλθει σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου.

Οι πρώτοι διδάξαντες ήταν η Λιβερία και ο Παναμάς· τότε δεν τις είπαν υπεράκτιες, αφού οι εταιρείες αυτές που δραστηριοποιούνταν εκτός Λιβερίας και Παναμά δεν πλήρωναν φόρο στα κράτη αυτά. Οι πρώτοι που έκαναν χρήση αυτής της δυνατότητας ήταν οι Έλληνες. Χιλιάδες καράβια ελληνικής ιδιοκτησίας ανήκαν σε Λιβεριανές ή σε παναμέζικες εταιρείες.

Οι φορολογικοί παράδεισοι των υπεράκτιων εταιριών είναι περίπου ογδόντα, ανά την υφήλιο. Οι περισσότερες ιδρύονται στα Νησιά Κέιμαν και ακολουθούν οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι (φιλοξενούν περίπου 1,5 εκατ. υπεράκτιες εταιρίες, σχεδόν δηλαδή το 40% του παγκόσμιου αριθμού), η Λιβερία και ο Παναμάς.

Ο πιο ασφαλής τόπος είναι τα Νησιά Μάρσαλ, στον Ειρηνικό Ωκεανό, όπου ο έλεγχος των υπεράκτιων θεωρείται πολύ δύσκολος, ενώ στην Ευρώπη τα δημοφιλέστερα μέρη για offshore εταιρίες είναι το Λιχτενστάιν, το Λουξεμβούργο (φιλοξενεί 1.500 μεγάλους θεσμικούς, ενώ κατέχει την πρώτη θέση στις εταιρίες διαχείρισης ομολόγων και στις «μητρικές εταιρίες», που αριθμούν περίπου τις 15.000), το Μονακό και η Ανδόρα, το μικρό αυτό κράτος στα Πυρηναία, στο οποίο δεν επιβάλλεται καθόλου φόρος εισοδήματος και δεν υπάρχει έλεγχος προέλευσης των χρημάτων που κατατίθενται στα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας.

Η Ελβετία, η Μάλτα και η Αυστρία είναι ξεχωριστές περιπτώσεις, ενώ το Μαυροβούνιο και η Βοσνία επιδιώκουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Λουξεμβούργου και να μετατραπούν σε φορολογικούς παράδεισους.

Το οξύμωρο ωστόσο είναι πως ορισμένες χώρες, που θεωρούνται φορολογικοί παράδεισοι, έχουν αριθμό κατοίκων μικρότερο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά μέσω των υπεράκτιων εταιριών συγκεντρώνουν περίπου το 35% του παγκόσμιου πλούτου! «Παγκόσμιος πρωταθλητής» των υπεράκτιων σε χρήμα είναι τα Νησιά Κέιμαν, απ’ όπου ξεκινούν περισσότερα από 2 τρις. δολάρια από 12 τρις. δολάρια που διακινούνται μέσω των offshore και προέρχονται κυρίως από τις ΗΠΑ.

Από την άλλη, η Κύπρος δέχεται πλέον πιέσεις από την ΕΕ για να ελέγξει τις υπεράκτιες εταιρίες της, ωστόσο υπάρχουν αντιδράσεις, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου του νησιού στηρίζεται σε αυτές τις εταιρίες.

Τέλος, στον αντίποδα η Ιρλανδία, η οποία αν και έχει χαμηλό συντελεστή φορολογίας, δεν φιλοξενεί πολλές υπεράκτιες εταιρίες.