Σχέδιο Marshall / Marshall Plan

Όταν τελείωσε ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος ολόκληρη η περιοχή της Ευρώπης ήταν κατεστραμμένη. Χαρακτηριστικά, ο Churchill το καλοκαίρι του 1945 έλεγε πως η Ευρώπη «έμοιαζε με ένα σωρό ερείπια, με νεκροταφείο και ιδανικό περιβάλλον για λιμούς και μίσος». Το χρηματικό κόστος του πολέμου το επωμίστηκαν κυρίως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Γερμανία, η Ιαπωνία και η Βρετανία.

Ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, George Marshall πρότεινε στην κυβέρνησή του να χρηματοδοτήσει την ανοικοδόμηση της Ευρώπης και να βγει επιτέλους η Αμερική από το καβούκι της όπου ήταν κλεισμένη από τότε που δημιουργήθηκε, (1776). Ο στόχος του φυσικά δεν ήταν να βοηθήσει την Ευρώπη να ανακάμψει. Αυτό που βασικά ήθελε να πετύχει, όπως και τελικά έγινε, ήταν να βάλει στο χέρι την Ευρώπη και να αποτρέψει τον κομουνισμό που άκουγε στο όνομα Σοβιετική Ένωση, να κυριαρχήσει στην περιοχή.

Αποτέλεσμα αυτού ήταν οι ΗΠΑ να «επενδύσουν» πάνω από 12 δις δολάρια από το 1948 μέχρι το 1951, τα οποία μοιράστηκαν συνολικά 16 χώρες. Για να ευνοηθεί μια χώρα από το σχέδιο Marshall και να χρηματοδοτηθεί, θα έπρεπε να υπογράψει πως θα ακολουθούσε τους κανόνες της ελεύθερης οικονομίας, κάτι που αυτομάτως άφηνε τη Ρωσία απ’ έξω και σήμανε την αρχή του ψυχρού πολέμου. Για την «προσφορά» του αυτή ο Marshall θα τιμηθεί το 1953 με το Νόμπελ ειρήνης!

Η δυτική Ευρώπη μη μπορώντας να αντιδράσει, ασχολούμενη κυρίως με οικονομικής και αμυντικής φύσεως θέματα, περιήλθε στην επιρροή των ΗΠΑ. Και για να «δεθεί» αυτή η επιρροή ακόμη καλύτερα, δημιουργήθηκε το 1949 το ΝΑΤΟ, (βορειοατλαντική συμμαχία), σύμφωνα με το οποίο οι ΗΠΑ παρέχουν προστασία στις δυτικοευρωπαϊκές χώρες έναντι Σοβιετικής εισβολής.

Το 1956 προξενείται με τις ευλογίες και την ανοχή των ΗΠΑ η κρίση στο Σουέζ, όταν ο Αιγύπτιος πρόεδρος Νάσσερ, εθνικοποίησε τη μέχρι τότε διαχειριζόμενη από Γαλλική εταιρεία διώρυγα, με σκοπό να παίξει σημαντικό ρόλο στην αραβική περιοχή με «στρατηγικό επενδυτή» τη Σοβιετική Ένωση. Βρετανία και Γαλλία μετακίνησαν στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή, αλλά οι ΗΠΑ, (αν και νωρίτερα τάχθηκαν υπέρ των συμφερόντων Γαλλίας και Βρετανίας), πήραν φανερά το μέρος της Αιγύπτου με αποτέλεσμα να «ρίξουν» τους δύο βασικούς τους συμμάχους. Οι δυο χώρες ανήμπορες να επιβληθούν, έχαναν σιγά-σιγά έδαφος από τις αποικίες τους στην ευρύτερη περιοχή, με αποτέλεσμα ο έλεγχος των αραβικών πετρελαίων να περάσει σταδιακά από τους ευρωπαίους στους αμερικάνους.

Έτσι με εξαίρεση τη Βρετανία, που ακόμη και σήμερα τάσσεται ανοιχτά υπέρ της πολιτικής των ΗΠΑ, οι υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες ονειρεύονταν την ένωσή τους σε μια οντότητα που θα τηρεί ενιαία πολιτική σε τομείς όπως η άμυνα, η οικονομία κλπ και καταλήγουν στη συνθήκη της Ρώμης και την ίδρυση της ΕΟΚ το 1957.

Εκτός από το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ, παιδί του σχεδίου Marshall είναι και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, (ΟΟΣΑ) ο οποίος δημιουργήθηκε στις 14 -12 – 1960 από 20 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα και σαν σκοπό του είχε το συντονισμό του σχεδίου Marshall.

Το τι ποσό θα έπαιρνε κάθε χώρα καθορίζονταν κυρίως από το κατά κεφαλήν εισόδημα. Οι χώρες του άξονα και αυτές που τήρησαν ουδέτερη στάση, εισέπραξαν λιγότερα από αυτές που αντιστάθηκαν, (σύμμαχοι)

Στην Ελλάδα, η οποία μαζί με την Τουρκία αποτελούσαν τις πρώτες χώρες που πήραν χρήματα επειδή ο κίνδυνος από την εξάπλωση του κομμουνισμού ήταν πιο άμεσος, αντιστοιχούσαν συνολικά για τα 3 χρόνια της οικονομικής ενίσχυσης κάπου 335 εκ. δολάρια. Εδώ αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου οι κομμουνιστές ήρθαν σύγκρουση με το φιλοβασιλικό καθεστώς, που υποστηριζόταν από τη Βρετανία. Όταν όμως η βρετανική κυβέρνηση το 1947 ανακοίνωσε ότι θα διέκοπτε κάθε οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα, οι ΗΠΑ φοβήθηκαν ότι αν έπεφτε στα χέρια του κομμουνισμού η χώρα, η Ρωσία θα αποκτούσε επιρροή στη μεγαλύτερη περιοχή της Β. Αφρικής και της μέσης Ανατολής και κάτι τέτοιο δεν το ήθελε. Έτσι με τη χρηματοδότηση αυτή επικράτησαν οι απόψεις των ΗΠΑ και εδραιώθηκε η μοναρχική κυβέρνηση στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 1949.

Σύμφωνα μάλιστα με συνέντευξη που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Καθημερινή στις 17-06-2007, ο Τζέιμς Γουόρεν, ηγετικό στέλεχος της αμερικανικής οικονομικής αποστολής που υλοποίησε το σχέδιο Μάρσαλ στην Ελλάδα, υποστηρίζει μεταξύ άλλων, ότι οι Αμερικανοί έμειναν περισσότερο εδώ από οποιουδήποτε αλλού κι έκαναν ότι ήθελαν στα δρώμενα της χώρας.

Ας μην ξεχνάμε ότι ανεβοκατέβαζαν κυβερνήσεις με ευκολία, με κορυφαία κίνηση τη δικτατορία Παπαδόπουλου, ο οποίος ανέβηκε με τις ευλογίες των ΗΠΑ στην εξουσία και την υπόσχεση ότι θα τους παραχωρήσει την εκμετάλλευση των πετρελαίων του Αιγαίου, κάτι που βεβαίως δεν το έκανε και το 1974 «έπεσε».