Οι έμποροι των εθνών

Ας μου συγχωρήσει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης τη χρήση του τίτλου, αλλά νομίζω πως ταιριάζει απόλυτα στην περίσταση.

Εισαγωγή

Πολύς λόγος γίνεται τον τελευταίο καιρό γύρω από το θέμα της ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης. Αγωγοί σχεδιάζονται, αγωγοί προωθούνται, χώρες αντιπαρατίθενται και εντάσεις δημιουργούνται. Θα κάνω μια προσπάθεια να διαφωτίσω όσο μπορώ με στοιχεία που κατά καιρούς έχουν δημοσιευτεί τους αναγνώστες που επιδιώκουν πολλαπλή ενημέρωση στο θέμα, γι’ αυτό και η ανάπτυξη θα γίνει σε συνέχειες, επειδή σαν ένα κομμάτι θα ήταν μεγάλο και κουραστικό.

1. Αγωγοί κι αγωγιάτες

Η ιστορία τω αγωγών ξεκινάει από την ανακάλυψη του φυσικού αερίου. Το θέμα ήταν πώς θα μπορούσε να μεταφερθεί από το σημείο παραγωγής στην κατανάλωση. Κι επειδή πρόκειται για αγαθό που διανέμεται σαν το ηλεκτρικό ρεύμα ας πούμε στα νοικοκυριά, θα πρέπει ανάλογα να σχεδιαστεί ο τρόπος διάθεσής του. Έτσι δημιουργήθηκε η ιδέα των αγωγών, μέσω των οποίων το αέριο φεύγει από τα σημεία παραγωγής προς την κατανάλωση.

Κύριες χώρες παραγωγής παγκοσμίως είναι η Ρωσία, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Οι ΗΠΑ δε, είναι από τους πρώτους που χρησιμοποίησε αγωγούς μεταφοράς αερίου για χρήση στα νοικοκυριά. Στην Ευρώπη το ρόλο αυτό θα μπορούσε να τον παίξει μόνον η Ρωσία, αφού αυτή έχει και τον κυριότερο όγκο παραγωγής. Κύριος καταναλωτής όπως πάντα η δυτική Ευρώπη, (σήμερα ΕΕ).

Από το μεγάλο αυτό πακέτο του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ, δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν και αμερικανικές εταιρείες, οι οποίες μέσω των κυβερνήσεων που εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους προωθώντας τη μια ή την άλλη πολιτική, δημιουργούν εντάσεις, μέχρι να πετύχουν να παίξουν κι αυτές αποφασιστικό ρόλο στα τεκταινόμενα. Έτσι από τη δεκαετία του 60 ακόμη, θέλοντας να εμποδίσουν τη Ρωσική ενεργειακή εξάπλωση στην Ευρώπη, πίεζαν τις ανεπτυγμένες χώρες, (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία) να μην πωλούν τεχνικό υλικό στη Ρωσία που θα τη βοηθούσε να κατασκευάσει αγωγούς μεγάλης διατομής.

Η Ιταλία διαφοροποιήθηκε από αυτής της μορφής το Ευρωπαϊκό εμπάργκο, γιατί με την εξαγωγή σωλήνων μεγάλης διατομής στη Σοβιετική Ένωση αντιστάθμιζε τις εισαγωγές Ρωσικού πετρελαίου, οι οποίες αποτελούσαν και την κύρια πηγή ενέργειας της χώρας. Την τακτική αυτή της άρσης του εμπάργκο ακολούθησαν στη συνέχεια και η Γαλλία, καθώς και η Γερμανία, (δυτική), επειδή φοβήθηκαν μετά και την κρίση στο Σουέζ το 1956, ότι θα ήταν εις βάρος τους μια 100% εξάρτηση από τα πετρέλαια του περσικού κόλπου.

Ο ηθοποιός Ronald Reagan 40ος πρόεδρος των ΗΠΑ, (1981-1989), απείλησε ανοικτά εταιρείες της Γαλλίας και της Αγγλίας, ότι αν προμηθεύσουν με σωλήνες μεγάλης διατομής τη Σοβιετική Ένωση, θα τους αποκόψει από την τεχνική υποστήριξη με εταιρείες των ΗΠΑ. Ανοιχτή απειλή λοιπόν των μεγάλων καρτέλ πετρελαίου, μέσω του εκπροσώπου τους, προέδρου της κυβέρνησης. Αυτό όμως είχε το αντίθετο αποτέλεσμα από το αναμενόμενο και όχι μόνο δε μείωσε τις συναλλαγές των παραπάνω κρατών με τη Ρωσία, αλλά αντίθετα τις ενδυνάμωσε. Με τον ίδιο τρόπο πίεσαν και τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας, Ανδρέα Παπανδρέου να μην εισάγει η χώρα μας σοβιετικό αέριο, αλλά τελικά η συμφωνία υπεγράφη το 1988.

Τώρα, είκοσι χρόνια μετά, οι ΗΠΑ επανέρχονται, θέλοντας για ακόμη μια φορά να παίξουν ρυθμιστικό ρόλο στην παροχή ενέργειας στην Ευρώπη, με το επιχείρημα ότι η Ευρώπη θα εξαρτάται ενεργειακά από τη Ρωσία, χώρα που λόγω της αστάθειας στις σχέσεις της με τους γείτονές της, (κυρίως την Ουκρανία), μπορεί να δημιουργήσει αναταράξεις στην απρόσκοπτη παροχή φυσικού αερίου στη δύση, (με το σκεπτικό αυτό η Ουάσιγκτον ευλόγησε την πορτοκαλί επανάσταση στη χώρα το 2004). Έτσι προωθούν το αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, (χώρα που έχουν έντονη επιρροή), και γενικότερα την Κασπία, μέσω οποιουδήποτε αγωγού παρακάμπτει το ρωσικό έδαφος, (Nabucco και TGI).

Δεν μας λένε όμως από πού θα τροφοδοτούνται αυτοί οι αγωγοί, αφού πέραν του Αζερμπαϊτζάν όπου επηρεάζουν, η μόνη σοβαρή παραγωγός χώρα που είναι ικανή να ανταγωνιστεί τη Ρωσία είναι το Ιράν, (διαθέτει παγκοσμίως τα δεύτερο μεγαλύτερο όγκο αποθεμάτων αερίου), με το οποίο ως γνωστόν οι ΗΠΑ δεν διατηρούν και τις καλύτερες σχέσεις. Από την άλλη η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από μια και μόνο πηγή είναι επικίνδυνη και ίσως είναι σκόπιμη η ύπαρξη μιας εναλλακτικής.

Οι χώρες από τις οποίες περνάνε οι αγωγοί προς την Ευρώπη είναι μεταξύ άλλων και η Ελλάδα, στην οποία τα τελευταία χρόνια αυξάνεται συνεχώς η εγχώρια κατανάλωση φυσικού αερίου με εκτίμηση για το 2008 να φτάσει τα 4,3 δις κυβικά μέτρα από 3,8 πέρσι και διπλασιασμό στην επόμενη 5-ετία. Έτσι είναι σκόπιμο να εξασφαλίσει πρόσθετες πηγές, συμμετέχοντας σε οποιαδήποτε κοινοπραξία, είτε ρωσική είτε αμερικανική, μεταφράζοντας το αγώι διέλευσης σε κυβικά μέτρα αερίου.

Συνεχίζεται…