Οι έμποροι των εθνών 3

3. Αγωγών συνέχεια

Η κατασκευή του αγωγού south stream ανακοινώθηκε το 2003, ανάμεσα στην Ιταλική ΕΝΙ και τη Ρωσική Gasprom, (τότε ήταν ακόμη αντιπρόεδρός της ο Medvedef, σημερινός πρόεδρος της Ρωσίας). Η πορεία που έχει σχεδιαστεί να ακολουθήσει ο αγωγός είναι από το Ρωσικό έδαφος υποθαλάσσια μέχρι τη Βάρνα της Βουλγαρίας και από εκεί θα διακλαδωθεί στο νοτιοδυτικό τμήμα που θα διασχίσει την Ελλάδα και θα καταλήγει μέσω Αδριατικής στην Ιταλία και στο βορειοδυτικό, η ακριβής διαδρομή του οποίου δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη, ωστόσο θα καταλήξει κι αυτός στην Αυστρία, εκεί που φτάνει κι ο Nabucco, στο Baumgarten. Με το σχεδιασμό του south stream παρακάμπτονται οι Ουκρανία και Πολωνία, (χώρες που όπως είδαμε είναι φιλικές προς τις ΗΠΑ). Μεταξύ των περιοχών που φλερτάρουν με τη διαδρομή του βορειοδυτικού τμήματος είναι και αυτές της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Στο τμήμα που θα περάσει από το Ελληνικό έδαφος έχει προταθεί η κατασκευή διακλαδώσεων για την προμήθεια με αέριο γειτονικών χωρών, όπως η Αλβανία, η Σερβία και τα Σκόπια.

Ένας ακόμη εξίσου σημαντικός αγωγός είναι αυτός που συνδέει τη Ρωσία με την Τουρκία και έχει το όνομα γαλάζιος αγωγός ή blue stream. Ξεκινά από την περιοχή Beregovaya, (από εκεί ξεκινάει και ο south stream), και υποθαλάσσια μέσω της μαύρης θάλασσας καταλήγει στην Τουρκία, αποφεύγοντας τρίτες χώρες. Τα εγκαίνια έγιναν το 2005 παρουσία του Ρώσου προέδρου Πούτιν, του Ιταλού Μπερλουσκόνι και του Τούρκου Ερτογκάν. Το μήκος του είναι 1213 χλμ, (373 σε Ρωσικό έδαφος, 396 υποθαλάσσια και 444 σε Τουρκικό μέχρι την Άγκυρα). Τα έργα ολοκληρώνονται το 2010, και τότε η δυναμική του αγωγού θα είναι 16 δις κ.μ. το χρόνο.

Μέσα σε αυτή τη λίστα των αγωγών θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε τον πετρελαϊκό αγωγό Burgas – Αλεξανδρούπολης. Η ιδέα για την κατασκευή του είναι παλιά, (άρχισε να συζητείται από το 1992), η υλοποίηση όμως άργησε και τώρα πρόκειται να ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής. Μένει να το δούμε και στην πράξη, γιατί όπως και τότε μπορεί και τώρα οι ΗΠΑ με διάφορους τρόπους πίεσης, (Σκοπιανό, Κόσσοβο, Ελληνοτουρκικά), να το καθυστερήσουν. Πάντως αυτή τη φορά η Ρωσία δεν πρόκειται να δεχθεί νέες καθυστερήσεις στα σχέδιά της, γιατί τα συμβόλαια της gasprom τρέχουν. Ο αγωγός μήκους 280 χλμ εκ των οποίων 135 σε Ελληνικό έδαφος, θα μεταφέρει πετρέλαιο από την περιοχή της Κασπίας στη Μεσόγειο, παρακάμπτοντας τα στενά του Μαρμαρά, με όλα όσα σημαίνει η διέλευση από την περιοχή σε θέματα ασφαλείας, ατυχημάτων, καθυστερήσεων παράδοσης κλπ. Η μεταφορική ικανότητα του αγωγού θα φτάνει τα 50 εκατομμύρια τόνους αργού πετρελαίου ετησίως, ποσότητα τριπλάσια από την εγχώρια κατανάλωση!

4. Συμπεράσματα

Με αυτά που προσπάθησα να αναλύσω μέχρι στιγμής γίνεται σαφές πως η Ελλάδα πρόκειται να παίξει σπουδαίο ρόλο στη νότια βαλκανική τα επόμενα χρόνια. Η Ρωσία με το σχεδιασμό των αγωγών south, north και blue stream επιδιώκει να παρακάμψει όλες τις δυσκολίες που φοβάται πως θα προκαλέσουν αστάθεια στη ροή φυσικού αερίου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τουρκία, συνδέοντάς τες απ’ ευθείας ή μέσω χωρών που διατηρεί καλές σχέσεις και δεν φοβάται την ύπαρξη κάποιας υπαναχώρησης στα συμφωνηθέντα. Η συγκυρία της σύμπραξης της Ελλάδας στην υλοποίηση του παραπάνω σχεδίου είναι αποτέλεσμα τόσο των παραδοσιακά καλών διμερών σχέσεων, όσο και των προσωπικών, Καραμανλή – Πούτιν, που δεν φαίνεται να αλλάζουν στο μέλλον αφού ο διάδοχος του Πούτιν, Μεντβέντεφ είναι στην ουσία διορισμένος από αυτόν και θα ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του. Βέβαια οι Ρώσοι δεν είναι και οι πιο εύκολοι διαπραγματευτές, ξέρουν πολύ καλά να διασφαλίζουν τα συμφέροντά τους και δεν αφήνουν τίποτα στην τύχη, γι’ αυτό και άργησε να υπογραφεί η συμφωνία.

Πάντως, κατά τη γνώμη μου, πολύ καλά έπραξε η Ελληνική πλευρά και προσχώρησε στα σχέδια της Μόσχας, γιατί τον Πούτιν τον γνωρίζουμε και θα τον έχουμε για πολλά χρόνια ακόμη, ενώ ο Μπους φεύγει σύντομα και δεν είμαστε σίγουροι για τη στάση του επόμενου προέδρου των ΗΠΑ. Πολύ πιθανόν να δούμε κάποια επέκταση των σχέσεών μας με τη Ρωσία και σε άλλους τομείς, όπως ο αμυντικός και ο τουριστικός.

Η τήρηση μέχρι σήμερα των καλών σχέσεων Ελλάδας - ΗΠΑ δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα, ούτε οι εταίροι μας από την άλλη μεριά του Ατλαντικού φάνηκε να ενδιαφέρονται για την προώθηση των εθνικών μας συμφερόντων. Περισσότερο μας «πρόσεξαν» οι Ρώσοι σε ότι αφορά την προώθηση των απόψεών μας στην περίπτωση των Σκοπίων, με τη δήλωση ότι θα αναγνωρίσουν οποιαδήποτε αμοιβαίως αποδεκτή ονομασία, καθώς και σ’ αυτή του Κοσόβου, που φανερά έδειξαν ότι θα λάβουν σοβαρά υπ’ όψιν τους την τελική στάση της Αθήνας στο θέμα. Οι ΗΠΑ νοιάζονται, όπως πάντα άλλωστε, για την αποκόμιση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο δικών τους κερδών και την εντατικοποίηση της γεωστρατηγικής τους θέσης στην περιοχή. Πολύ σωστά λοιπόν έπραξε η Ελληνική πλευρά και άλλαξε τα δεδομένα, ξαφνιάζοντας ομολογουμένως όλους μας, μα περισσότερο τους Αμερικανούς που μας θεωρούσαν υποτελείς και φερέφωνά τους. Αυτά βλέπουμε να τα εφαρμόζουν πολύ καλά οι καινούργιοι εταίροι τους FYROM και Πολωνία.

Έτσι κι αλλιώς οι λύσεις που πρότειναν οι ΗΠΑ δεν είναι ανταγωνιστικές σε σχέση με αυτές της Ρωσίας, αφού η λύση TGI και Nabucco δεν ξέρουμε κατά πόσο είναι βιώσιμη εφ’ όσον τον κυρίαρχο ρόλο στα κοιτάσματα αερίου στην περιοχή της κεντρικής Ασίας παίζει πλέον η Ρωσία και οι ΗΠΑ θα πρέπει να βρουν τρόπους να εξασφαλίσουν άλλες ποσότητες για να τροφοδοτήσουν τους παραπάνω αγωγούς. Ίσως στο τέλος αναγκαστούν να τα βρουν τρόπον τινα με το Ιράν. Από την άλλη το όνειρο της Τουρκίας μέσω των παραπάνω αγωγών να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο στην τροφοδοσία με αέριο της Ευρώπης φαντάζει άπιαστο.

Οι Βρυξέλλες με τη σειρά τους αφήνουν έκθετους τους ισχυρισμούς των ΗΠΑ για τον south stream, καθώς εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε πως «η Ε.Ε. δεν θεωρεί ότι ο αγωγός south stream είναι ανταγωνιστής του Nabuco, που προωθεί η Ουάσιγκτον (Κασπία, Τουρκία, Βουλγαρία, Ευρώπη). Το πλεονέκτημα του αγωγού Nabuco είναι ότι θα παράσχει φυσικό αέριο στην Ευρώπη από μη παραδοσιακούς προμηθευτές, ενισχύοντας έτσι την ασφάλεια εφοδιασμού μέσω της διαφοροποίησης των προμηθευτών. Ο αγωγός south stream παρέχει περισσότερο φυσικό αέριο από έναν παραδοσιακό προμηθευτή στην ευρωπαϊκή αγορά. Ως εκ τούτου, δεν βλέπουμε τα δύο σχέδια ως ανταγωνιστικά, αλλά ως συμπληρωματικά».

Μένει τώρα να δούμε την εξέλιξη κατασκευής των έργων και την έναρξη της λειτουργίας τους, καθώς αναμένονται αντιδράσεις στον τομέα αυτό, καθώς και πιέσεις τόσο από την πλευρά που επιθυμεί επιτάχυνση των έργων, όσο και από αυτήν που επιμένει να συντηρεί την αρνητική της θέση.

ΠΑΝΟΠΤΗΣ