Bear – Bull market

Όταν παρουσιάζεται στο χρηματιστήριο μεγάλη πτώση στους δείκτες πάνω από 20% του πιο πρόσφατου μέγιστου μιλάμε για την «πτώση της αρκούδας», ή αγγλιστί για bear market! Εδώ και αρκετό καιρό βιώνουμε το φαινόμενο και ένας Θεός ξέρει που θα σταματήσει. Αν αποδεχτούμε αυτό το ποσοστό, τότε στο ελληνικό χρηματιστήριο μιλάμε για το ξύλο της αρκούδας στην πλειοψηφία των μετοχών. Μάλλον οι κινέζοι θα έπρεπε να ονομάσουν το 2008 σαν το έτος της αρκούδας! Στην Αθήνα, ο γενικός δείκτης χάνει μέχρι σήμερα γύρω στο 15% από τις αρχές του έτους και γύρω στο 20% από το μέγιστο του 2007.

Στον αντίποδα όταν έχουμε μεγάλη άνοδο, μιλάμε για Bull Market! Φαίνεται ότι στον παραλληλισμό της συμπεριφοράς της αγοράς και αυτής των ζώων οι χρηματιστηριακοί κύκλοι έχουν μεγάλη φαντασία. Τώρα θα μου πείτε γιατί δεν χρησιμοποίησαν το άλογο για την άνοδο. Ε, νομίζω πως είναι καλύτερα με τον ταύρο, γιατί είναι πιο καταστροφικός κι απρόβλεπτος! Το τελευταίο ίσως θα πρέπει να μας πονηρεύει κάθε φορά που παρουσιάζεται ένα τέτοιο φαινόμενο. Συνήθως, κάθε ταύρος ακολουθείται από μια θυμωμένη αρκούδα! Θυμίζω το ξύλο της αρκούδας που έπεσε στο ελληνικό χρηματιστήριο την περίοδο του 1999, μετά από έναν ταύρο μακράς διαρκείας.

Η συμμετοχή των ξένων θεσμικών στην Αθήνα ξεπέρασε το 55% της κεφαλαιοποίησης του χρηματιστηρίου, πράγμα που σημαίνει πως οι όποιες μεταβολές στον κόσμο θα έχουν κι εδώ τον αντίκτυπό τους, κυρίως τον αρνητικό! Κατά τη διάρκεια του 2007 είχαμε τρεις φάσεις αρκούδας, το Φεβρουάριο, τον Αύγουστο και το Νοέμβριο, που ακολουθήθηκαν από αντίστοιχους ταύρους. Έτσι λοιπόν αν κάποιος ήταν ψύχραιμος και προνοητικός θα μπορούσε να βγάλει αρκετά χρήματα. Μπορούμε δηλαδή να ακολουθήσουμε την τακτική των επενδυτών βραχυπρόθεσμου επενδυτικού ορίζοντα. Το θέμα είναι να εκτιμήσουμε πότε θα αρχίζουν να αγοράζουν και πότε πρόκειται να πουλήσουν. Κάτι ανάλογο με αυτό που κάνει και ο πλουσιότερος πλέον άνθρωπος στον κόσμο, ο Warren Buffet, ο ποιο πετυχημένος επενδυτής και επικεφαλής της Berkshire Hathaway Inc! Η περιουσία του μόνο μέσα στο 2007 αυξήθηκε κατά 10 δις δολάρια, σύμφωνα με το περιοδικό Forbes.

Πάντα υπάρχει ρίσκο και μπορεί πολύ εύκολα κάποιος να χάσει χρήματα, όπως βεβαίως και να κερδίσει! Αν παρακολουθούμε σωστά τη συμπεριφορά κάποιων συγκεκριμένων μετοχών, μπορούμε να εκτιμήσουμε σε ποιο σημείο βρίσκεται το limit down τους και πότε θα αρχίσουν να ανεβαίνουν. Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης το αν οι μετοχές αυτές είναι δημοσίου συμφέροντος ή ιδιωτικού και σε ποιο ποσοστό. Το δημόσιο κατά κανόνα στηρίζει τις μετοχές του, όταν το χρηματιστήριο πέφτει και τις «αφήνει» όταν ανεβαίνει.

Εκείνο που δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε ποτέ είναι οι κρίσεις που προέρχονται από αστάθμητους παράγοντες, όπως για παράδειγμα αυτή της αγοράς στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου, (subprime market). Τα δάνεια μειωμένης εξασφάλισης ήταν η μοναδική λύση για όσους αδυνατούσαν να αποκτήσουν σπίτι, είτε γιατί δεν είχαν τα ανάλογα εισοδήματα για να πάρουν δάνειο, είτε γιατί δεν μπορούσαν να συγκεντρώσουν τις απαραίτητες εγγυήσεις. Αυτό το πρόβλημα ήρθε να τους το λύσει το δάνειο μειωμένης εξασφάλισης που δεν ήταν τίποτε άλλο από τη δυνατότητα να πάρει κάποιος στεγαστικό δάνειο χωρίς τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Αν κάποιος δεν μπορούσε να πληρώνει τους τόκους, μπορούσε να τους κρατάει σταθερούς για τα δύο πρώτα χρόνια και στη συνέχεια συνυπολογιζόταν στο κεφάλαιο. Η άνοδος των επιτοκίων και ταυτόχρονα η πτώση των τιμών των κατοικιών, συνετέλεσαν στην κατάρρευση του συστήματος.

Γιατί η πτώση στην Αμερική επηρέασε και τον υπόλοιπο κόσμο; Αιτία είναι η τιτλοποίηση του δανείου. Κάθε δανειστής φροντίζει το συντομότερο δυνατό να μεταβιβάσει το δάνειο, το οποίο στη συνέχεια μαζί με πολλά άλλα μοιράζονται σε μερίδες και κατατάσσονται ανάλογα με το ύψος κινδύνου που παρουσιάζουν. Έτσι το δάνειο κατανέμεται σε πολλά χαρτοφυλάκια, (τιτλοποίηση) και φαινομενικά η επισφάλεια για τον αρχικό δανειστή μειώνεται, αλλά από την άλλη έχει αντίκτυπο στην ευρύτερη αγορά με την οποία πλέον συνδέεται. Έτσι μετά τη κατάρρευση στις ΗΠΑ το πρόβλημα μεταφέρθηκε σε όλο τον κόσμο και ήταν πιο έντονο στις μικρές αγορές όπως αυτή του χρηματιστηρίου Αθηνών. Οι τράπεζες στις ΗΠΑ αναζητώντας ρευστό να καλύψουν τις τρύπες που άνοιξε η κρίση, ρευστοποιούσαν μετοχές από επενδύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο με αποτέλεσμα να βουλιάξουν όλες οι αγορές.
Αυτή η κρίση εκτόξευσε στα ύψη την ανάμειξη των κρατικών επενδυτικών ταμείων, (sovereign funds) στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Με αυτόν τον τρόπο κεφάλαια που προέρχονται κυρίως από τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες και που λόγω της υψηλής τιμής του πετρελαίου περισσεύουν, έρχονται να βουλώσουν την τρύπα! Με αυτόν τον τρόπο οι εξ ανατολών κρατικοί επενδυτές, που γνωρίζουν ότι αργά ή γρήγορα τα αποθέματα πετρελαίου τους τελειώνουν, φροντίζουν να τοποθετήσουν τον παροδικό τους πλούτο σε μακροχρόνιες επενδύσεις, για να εξασφαλίσουν το μέλλον του λαού τους και αποκτούν κοψοχρονιά σημαντικά ποσοστά σε εταιρείες στις ΗΠΑ. Δεν είναι σαν τους δικούς μας που αδιαφορούν για όλα και ξεπουλούν τα πάντα, από ιδεολογία μέχρι κεκτημένα εκατοντάδων ετών μεταξύ των οποίων και τα μεγάλα εθνικά θέματα, Κύπρος, ΦΥΡΟΜ κλπ.

Σύμφωνα με την τράπεζα της Γερμανίας μέσα στην επόμενη πενταετία το ποσό που εκτιμάται ότι θα επενδυθεί από sovereign funds θα ξεπεράσει τα 5 τρις δολάρια, από 3.2 που είναι σήμερα! Ήδη μέσα στους τρεις μήνες του 2008, έχει επενδυθεί ποσοστό πάνω από το 50% του συνόλου που επενδύθηκε μέσα στο 2007. Θα μπορούσα να γράψω πάρα πολλά για αυτού του είδους τα κεφάλαια, περιορίζομαι μόνο στο γεγονός να αναφέρω ενδεικτικά ότι οι μεγαλύτερος όγκος των επενδύσεων αφορά σε τραπεζικές τοποθετήσεις και το μεγαλύτερο fund είναι το sovereign authority του Abou d'abi, το οποίο σύμφωνα με εκτιμήσεις αγγίζει τα 900 δις δολάρια.

Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν τα funds άδραξαν την ευκαιρία και πήραν σημαντικά μερίδια από εταιρείες που το τελευταίο που περίμεναν να τους συμβεί ήταν να πέσουν σε «ανατολίτικα» χέρια και τέτοιες είναι οι Citigroup, Merrill Lynch κ.α. Μήπως και στην Ελλάδα δεν συμβαίνει κάτι παρόμοιο σε μικρότερη κλίμακα; Η γνωστή εταιρεία του κου Βγενόπουλου, η Marfin Investment Group, η αιγυπτιακή Weather Investments του Ναγκίμπ Σαουίρις τα ίδια πράγματα δεν κάνουν; Επενδύουν και βγάζουν χρήματα. Η Marfin, μόνο από τη μεταβίβαση στη Γερμανική Deutshe Telecom του ποσοστού που κατείχε στον ΟΤΕ, από το Σεπτέμβρη του 2007, μέχρι σήμερα έβγαλε περί τα 200 εκ Ευρώ.

Δεν υπάρχουν νομικοί περιορισμοί σε ότι αφορά την επενδυτική δραστηριότητα τέτοιων κεφαλαίων, ωστόσο υπάρχουν σκέψεις για την οριοθέτηση εκ μέρους των κυβερνήσεων των ανώτερων ποσοστών που μπορεί να κατέχουν τέτοια funds σε εταιρείες στρατηγικής σημασίας κάθε κράτους. Θυμίζω τι έγινε με την περίπτωση του ΟΤΕ και εδώ, κατά την οποία ο κύριος Αλογοσκούφης παρότρυνε τον κύριο Βγενόπουλο να μην αγοράσει πάνω από το 20% των μετοχών της εταιρείας που διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο.

Και φυσικά όπου υπάρχει χρήμα, υπάρχει και διαφθορά, λαδώματα και όλα τα συναφή. Έτσι και στην περίπτωση αυτή το χρήμα πληρώνει ακριβά για να βρει Buffets, ώστε να κάνει ανενόχλητο τη δουλειά του.