2012, έτος καταστροφής;

Εισαγωγή

Στην προηγούμενη ανάρτηση αναφέρθηκα επιδερμικά στο παρόν θέμα, δίνοντας μερικά στοιχεία για το τι θα πραγματεύεται. Να λοιπόν που ήρθε ο καιρός να βγει και αυτό στον αέρα προς ικανοποίηση όσων παραπονιούνται για πιο τακτικές εμφανίσεις μου και όσων από την άλλη νομίζουν πως σταμάτησα να ασχολούμαι με το ιστολόγιό μου. Για το τελευταίο, σας διαβεβαιώ πως δεν έχω σκοπό να σταματήσω να αναρτώ διάφορα θέματα, οποιασδήποτε ύλης, αρκεί να τα γνωρίζω με λεπτομέρειες τέτοιες που να τα καθιστούν κατανοητά. Τα προβλήματα προφανώς θα συνεχιστούν. Να ξέρετε πως δεν έχω καμιά δυνατότητα να καθυστερώ την εμφάνιση των σχολίων σας, αυτό το προξενεί η υπηρεσία φιλοξενίας για δικούς της λόγους, τους οποίους μάλιστα και εξέφρασε με σχόλιό της στην προηγούμενη ανάρτηση. Προειδοποίηση ή προστασία, αυτό δεν το γνωρίζω, πάντως σαν κίνηση σημαίνει πως πολλοί από εσάς παραπονεθήκατε για αυτόν τον τρόπο συμπεριφοράς. Με την ευκαιρία να τονίσω ακόμη πως δεν έδωσα προσωπικά το κείμενο σε καμιά εκπομπή ή εφημερίδα. Έτσι κι αλλιώς από τη στιγμή που αναρτάται κυκλοφορεί ελεύθερο και ο καθένας μπορεί να το χρησιμοποιήσει όπως κρίνει καλύτερα. Τώρα, για το αν παραποιήθηκαν ή όχι τα γραφόμενά μου, αυτό μπορεί να το κρίνει ο καθένας σας, αν ανατρέξει στις πηγές απ’ όπου άντλησα κι εγώ τις πληροφορίες μου.  επί πλέον δεν θα ήθελα να συμμετέχω στη διαμόρφωση του οικονομικού προγράμματος κανενός κόμματος, γιατί θα έβγαιναν πολλά άπλυτα στη φόρα. Ούτως ή άλλως τα κόμματα εξουσίας διαμορφώνουν μόνα τους, τους τρόπους χρηματοδότησής τους και μάλιστα παράνομα μέσω ειδικών κονδυλίων των διαφόρων υπουργείων ή προγραμμάτων «μόρφωσης». Τέλος, αν και πολλά από τα σχόλιά σας είχαν βαθύτερο νόημα και λειτούργησαν ίσως και ως αναμεταδότες μηνυμάτων προς διάφορες κατευθύνσεις, η ουσία είναι πως επιβεβαιώνουν τα γραφόμενά μου και τούτο μου δίνει την ικανοποίηση της ορθής πληροφόρησης!

2012, έτος καταστροφής;

Τι θα γίνει το 2012; Υπάρχει περίπτωση να καταστραφεί ο πλανήτης; Και αν ναι από ποιους; Και τι μορφής θα είναι αυτή η καταστροφή; Θα την προκαλέσουμε μόνοι μας; Θα έρθει από το διάστημα; Κι αν ναι, υπό ποιαν μορφή; Θα είναι κάποιου είδους εξωγήινοι με φουτουριστικές στολές και σπαθιά που θα εκτοξεύουν ακτίνες ή η επίθεση θα είναι κάποιας άλλης πιο «εξελιγμένης» μορφής; Και σε τελική ανάλυση, υπάρχει ή όχι ζωή έξω από τον πλανήτη μας; Τα παρακάτω ίσως σας κάνουν να αναθεωρήσετε την άποψη που έχετε αποκομίσει από ντοκιμαντέρ, ταινίες, συνεντεύξεις, εκπομπές, που έχουν έναν και μόνον στόχο: τη διαμόρφωση μιας υπαγορευμένης αντίληψης για το θέμα.

Μέχρι τώρα για την κατάκτηση ενός κράτους γνωρίζαμε δύο μορφές πολέμου: τον στρατιωτικό και τον οικονομικό. Όσον αφορά τον πρώτο έχουμε πληθώρα παραδειγμάτων από την Ιστορία, όσον αφορά το δεύτερο, τον βιώνουμε σε όλο του το μεγαλείο. Υπάρχει όμως και μια άλλη μορφή πολέμου, αυτή του ενεργειακού. Μια πρώτη επιδερμική αναφορά της έγινε στην ανάρτηση που αφορούσε τα σεισμικά όπλα και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν αυτά να καταστρέψουν μια χώρα. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που αυτά τα όπλα στρέφονται κατά ενός ολόκληρου πλανήτη; Υπάρχει κατ’ αρχήν αυτή  η δυνατότητα; Και αν ναι, από ποιους; Πάντως όχι από κατοίκους πάνω στη Γη, για τον απλούστατο λόγο πως κανένας ηγέτης κράτους, όσο τρελός και αν είναι, δεν θα θελήσει να αφανίσει τον πλανήτη και τον εαυτό του. Άρα μένει να στραφούμε προς τους ουρανούς και να ψάξουμε για κάποιον άλλον πολιτισμό εκεί έξω που να θέλει να μας καταστρέψει. Αλλά για ποιο λόγο; Τι έχει η Γη που το θέλουν τόσο πολύ; Ορυκτό πλούτο, ενέργεια, ζωή; Ερωτήματα μεταξύ άλλων, τα οποία με τη μια ή την άλλη διατύπωση απασχολούσαν την ανθρωπότητα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, με τελικό αυτό: είμαστε τελικά μόνοι μας στο σύμπαν, η το μοιραζόμαστε με κάποιους άλλους; Υπάρχει ζωή έξω από τη Γη ή όχι. Αν το δούμε με το νόμο των πιθανοτήτων σίγουρα υπάρχει, ωστόσο δεν έχει επιβεβαιωθεί ή τουλάχιστον δεν έχει βγει δημόσια ακόμη κάτι τέτοιο.

Οι Μάγιας

Οι Μάγιας είναι ένας λαός της κεντρικής Αμερικής, ο πολιτισμός του οποίου είναι γνωστός από την αρχαιότητα. Οι ρίζες του εντοπίζονται πριν το 2000 π.χ. με κυριότερα χαρακτηριστικά το χτίσιμο πέτρινων οικοδομημάτων, (σπίτια, πυραμίδες), τη γεωργία, την υφαντουργία, καθώς και την επεξεργασία του χρυσού και του χαλκού και αποτελούσε το σημαντικότερο πολιτισμό του δυτικού ημισφαιρίου. Τα διάφορα στοιχεία που προκύπτουν από τη μελέτη των ευρημάτων των περιοχών που κατοίκησε ο λαός αυτός φέρουν ομοιότητες με αυτά της αρχαίας Αιγύπτου και της Ελλάδας. Σύμφωνα με τη γνώμη επιστημόνων, ίσως αυτή η ομοιότητα να οφείλεται στη συνύπαρξη όλων των λαών της γης σε ένα ενιαίο τμήμα στεριάς, (Παγγαία), πριν ακόμη αρχίσει ο διαχωρισμός των ηπείρων. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν πως πρόκειται για Μογγόλους μετανάστες, ενώ υπάρχουν και οι πιο υποψιασμένοι, οι οποίοι ισχυρίζονται πως πρόκειται για λαό που έφτασε στη γη από το διάστημα! Όπως και να ‘χει πάντως πρόκειται για ένα λαό μυστήριο, «εξελιγμένο» θα έλεγε κανείς για τα δεδομένα της εποχής και της περιοχής που έζησε, ο οποίος εμφανίζεται και εξαφανίζεται με το πέρασμα των αιώνων. Η γραφή, ως κι αυτές ακόμη οι μορφές των θεοτήτων τους, δεν συνάδουν με καμιά της ευρύτερης περιοχής. Οι έρευνες δεν έφεραν στο φως κάποια αμυντικά συστήματα, (τείχη λ.χ.), ή πολεμικά όπλα, δεν πολέμησε ούτε κατακτήθηκε από τους Ισπανούς, όπως συνέβη με τις άλλες φυλές, (Αζτέκοι και Ίνκας). Ακόμη και σήμερα παραμένει αναπάντητο το πώς κατάφερνε και προστάτευε τις περιοχές του.

Μυστήριο – Σύμπτωση

Οι παραπάνω λέξεις, μαζί με την έκφραση «είναι πιθανόν» βρίσκονται σε πρώτη ζήτηση στο λεξιλόγιο των «ειδικών», για όποιο φαινόμενο δεν μπορούν να επεξηγήσουν ακριβώς, ή επιθυμούν να αποκρύψουν! Δεν είναι λίγοι αυτοί που ισχυρίζονται πως οι Μάγιας σχετίζονται με εξωγήινους πολιτισμούς, ή ακόμη πως έφτασαν στη γη από το υπερπέραν. Ωστόσο οι έρευνες δείχνουν πως με κάποιον άγνωστο τρόπο οι άνθρωποι αυτοί επικοινωνούσαν με κάποια άγνωστα όντα και αυτόν τον τρόπο έχει βαλθεί να ανακαλύψει με έρευνές του το σύνολο σχεδόν της επιστημονικής κοινότητας, χωρίς μέχρι στιγμής αποτέλεσμα. Δεν εξηγείται διαφορετικά το γεγονός πως κατάφεραν να προβλέψουν με ακρίβεια πριν από χιλιάδες χρόνια, μεγέθη και θέσεις ουρανίων σωμάτων, πολλές από τις οποίες ακόμη και σήμερα δεν είναι δυνατόν να επιβεβαιωθούν. Σε αυτούς αποδίδεται το ακριβέστερο ημερολόγιο που δημιουργήθηκε ποτέ και βασίζεται στη θεωρία των τριών κύκλων: Έναν κεντρικό κύκλο 365 ημερών, έναν «ιερό» κύκλο 260 ημερών κι έναν Μεγάλο Κύκλο 5.125 ετών. Κάθε μεγάλος κύκλος ολοκληρώνεται με μια καταστροφή. Και με το σημερινό ημερολόγιο, στις 21 Δεκεμβρίου 2012, στο χειμερινό ηλιοστάσιο, έχουμε την ολοκλήρωση ενός μεγάλου κύκλου! Άρα λογικά δημιουργούνται υποψίες και φυσικά οι επιστήμονες ψάχνουν μήπως και ανακαλύψουν τι το παράξενο πρόκειται να συμβεί στο στερέωμα εκείνες τις ημέρες, που να μπορεί να επιφέρει καταστροφές και στον πλανήτη μας. Από την έρευνά τους λοιπόν προέκυψε πως στις 21 Δεκεμβρίου το 2012, ο Ήλιος μας θα ευθυγραμμιστεί με το κέντρο του γαλαξία, ένα γεγονός που επαναλαμβάνεται κάθε 25.800 χρόνια, ή κάθε 5 περίπου μεγάλους κύκλους του ημερολογίου των Μάγιας και η Γη θα ολοκληρώσει μια ταλάντωση γύρω από τον άξονά της, (μετάπτωση). Είναι όμως αυτό από μόνο του αρκετό για να επιφέρει σοβαρές καταστροφές στον πλανήτη;

Ενεργειακές εκρήξεις

Είναι όντως αυτή η ουσία της πρόβλεψης των Μάγιας, ή πρόκειται για κάτι πιο σοβαρό; Μήπως αναφέρονται σε κάποιου είδους επίθεση που θα δεχθεί η γη εκείνο το διάστημα; Και πώς θα μπορούσε να εννοηθεί μια τέτοια επίθεση; Όχι βέβαια με σπαθιά και πυραύλους, αυτά ας τα αφήσουμε για τους δημιουργούς κινηματογραφικών ταινιών, οι οποίοι εν τέλει προσπαθούν και καταφέρνουν να περάσουν κάποια διαφορετικά μηνύματα, αλλά με ενέργεια! Και πώς θα μπορούσε να κατευθυνθεί με ακρίβεια ένα κύμα ενέργειας, ώστε να καταστρέψει έναν πλανήτη; Η απάντηση δόθηκε εν μέρει από την ανάρτηση για τους σεισμούς πριν από δύο περίπου χρόνια και τον Νίκολας Τέσλα! Οι Μάγιας αυτό που «είδαν» ήταν μια ενεργειακή «επίθεση», η οποία ξεκινούσε τότε από κάποιο σημείο του διαστήματος και κατευθυνόταν προς τη γη. Αναλογικά με τα χιλιάδες έτη φωτός που μας χωρίζουν από τον όποιον «εξωγήινο πολιτισμό» είναι απόλυτα λογικό αυτή η «επίθεση» να ξεκίνησε πολλά πολλά χρόνια πριν και να πλησιάζει το στόχο της τώρα. Και όταν μιλάμε για επίθεση εννοούμε προφανώς μια μεγάλης ισχύος έκρηξη, η οποία σημειώθηκε σε έναν πλανήτη άλλου ηλιακού συστήματος, μέρος της οποίας κατάφερε να ενσωματωθεί στο δικό μας ηλιακό σύστημα και να κατευθύνεται προς τη Γη, με απρόβλεπτες ενδεχομένως συνέπειες. Ίσως η έκρηξη αυτή να ήταν απλά ένα φυσικό φαινόμενο, σαν κι αυτά που παρατηρούν συνεχώς τα τηλεσκόπιά μας, ίσως όμως να οφείλεται σε ένα πανίσχυρο όπλο, που είχε συγκεκριμένο στόχο: τη Γη. Ίσως ακόμη να μην είναι και η πρώτη φορά που παρατηρείται τέτοιο φαινόμενο στο ηλιακό μας σύστημα, καθώς σύμφωνα με τον Μπόντε, «λείπει» ένας πλανήτης ανάμεσα στον Άρη και στο Δία, στη θέση του οποίου εμφανίζονται αστεροειδείς, οι οποίοι πιστεύεται πως αποτελούν απομεινάρια της διάλυσης ενός πλανήτη που βρισκόταν εκεί, (πλανήτης Χ;), τμήματα του οποίου φτάνουν στη Γη ως διάττοντες αστέρες και αποτελούν αντικείμενο μελέτης.

Ο κανόνας του Μπόντε

Το 1772, σε ηλικία μόλις 25 ετών ο Γερμανός Johann Elert Bode, διατύπωσε το νόμο των αποστάσεων μεταξύ των πλανητών και βοήθησε έτσι στο να γίνουν σημαντικές ανακαλύψεις στο ηλιακό μας σύστημα. Σύμφωνα λοιπόν με τη θεωρία του αυτή, αν πάρουμε την ακολουθία των αριθμών 0,3,6,12,24,48,96… προσθέσουμε τον αριθμό 4 και το αποτέλεσμα το διαιρέσουμε με το 10, μπορούμε να υπολογίσουμε την απόσταση των πλανητών από τον ήλιο με μονάδα την απόσταση της Γης. Έτσι στο 0,4 βρίσκεται ο Ερμής, στο 0,7 η Αφροδίτη, στο 1 φυσικά η Γη, στο 1,6 ο Άρης, στο 2,8 ουδείς, στο 5,2 ο Δίας κ.ο.κ. Δεν υπάρχει ακρίβεια στον υπολογισμό της  θέσης των δύο τελευταίων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος του Ποσειδώνα και του Πλούτωνα, αλλά τούτο δεν αποτελεί σημαντική ανακρίβεια, αν λάβουμε υπ’ όψιν μας το γεγονός πως την εποχή που διατυπώθηκε ο παραπάνω νόμος, ήταν γνωστοί μόνον οι έξι από τους εννέα σήμερα πλανήτες. Έτσι λοιπόν οι επιστήμονες άρχισαν να ψάχνουν στη θέση 2,8 για να επιβεβαιώσουν τη θεωρία του Μπόντε και εντελώς τυχαία την πρωτοχρονιά του 1801 ανακάλυψαν έναν από τους συνολικά 1600 αστεροειδείς που βρίσκονται σε εκείνη την περιοχή. Έκτοτε, είναι έντονη η φημολογία πως πρόκειται για υπολείμματα κάποιου πλανήτη, ο οποίος διαλύθηκε από μια άγνωστη μορφή δύναμης.

E pur si muove

Αρκετά χρόνια πριν τον Μπόντε, ένας άλλος Ιταλός αστρονόμος ο Γαλιλαίος παρατηρώντας τον ουρανό με το τηλεσκόπιό του, διατύπωσε την άποψη πως δεν αποτελεί η Γη το κέντρο του Ηλιακού μας συστήματος, όπως ήθελε μέχρι τότε η καθολική Εκκλησία, αλλά ο Ήλιος. Στο βιβλίο του, «Dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo», προσπαθεί να διασκεδάσει τις δύο θεωρίες, αλλά και να ενημερώσει το ευρύ κοινό για το ηλιοκεντρικό και το γεωκεντρικό σύστημα. Το γεγονός δε πως ήταν γραμμένο στα απλά ιταλικά και όχι στα λατινικά, όπως επέβαλε η εκκλησία ως γλώσσα θρησκείας και επιστήμης, εξόργισε τον Πάπα με αποτέλεσμα να συλληφθεί από την Ιερά Εξέταση και να οδηγηθεί ενώπιον της «δικαιοσύνης». Η οργή αυτή του Πάπα δημιουργήθηκε από το γεγονός πως θα μπορούσε ο κάθε πολίτης που είχε τη δυνατότητα να διαβάζει την απλή ιταλική γλώσσα να διευρύνει τις γνώσεις του, κάτι που προφανώς δεν εσύμφερε την καθολική εκκλησία. Ας μην μιλήσω για το βαρύ ανασταλτικό ρόλο που έπαιξε η θρησκεία στην ανάπτυξη και τις επιστήμες, ας μη μιλήσω για το ρόλο του Βατικανού, του Αγίου Όρους, των Πατριαρχείων και της Εκκλησίας μας , στη φύλαξη (με αμοιβή παρακαλώ), ανεκτίμητης αξίας υλικών αγαθών, γιατί θα φύγω πολύ απ΄ το θέμα και θα δημιουργήσω κακές εντυπώσεις στο χριστεπώνυμο πλήθος. Θα αναφέρω μόνο τούτο: σε ποιο σημείο δεν πρόκειται να ψάξει κανείς ποτέ; Τι είναι πιο σταθερό ακόμη κι απ’ το πολίτευμα και τις κυβερνήσεις των εθνών; Τι δεν πρόκειται ποτέ να αμφισβητηθεί από κανέναν; Η Θρησκεία και τα Ιερά μέρη! Άρα τι μπορεί να αποτελέσει και την ασφαλέστερη κρυψώνα; Αφήνω τις απαντήσεις στην κρίση σας. Ο Γαλιλαίος, γλίτωσε τελικά τη θανατική ποινή,  μόνον όταν αποποιήθηκε δημοσίως την ηλιοκεντρική θεωρία, κατασχέθηκαν οι σημειώσεις και οι μελέτες του, (λέγεται ωστόσο πως φυλάγονται στα άδυτα του Βατικανού) και καταδικάστηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Ωστόσο βγαίνοντας από το δικαστήριο ψιθύρισε αναφερόμενος προφανώς στη Γη: «e pur si muove», (και όμως κινείται), γιατί δεν μπορούσε να ζήσει με την αδικία και να δεχθεί την αλλοίωση των επιστημονικών του ευρημάτων. Πέραν  όμως της ηλιοκεντρικής θεωρίας, ο Γαλιλαίος ήταν και μάρτυρας της πρώτης σύγχρονης ενεργειακής επίθεσης σε πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος, διατυπώνοντας βεβαίως το φόβο πως ο επόμενος στόχος ίσως είναι η Γή! Παρατήρησε λοιπόν πως οι τέσσερις μετέωροι σχηματισμοί του πλανήτη Δία,  τα τέσσερα φεγγάρια του, η Ιώ, η Ευρώπη, ο Γανυμήδης και η Καλλιστώ, ήταν αποτέλεσμα μιας τεράστιας ενεργειακής έκρηξη, (επίθεσης), στον πλανήτη Δία..

Μια μικρή ανασκόπηση

Έγραφα πριν δύο χρόνια περίπου για τις δυνατότητες πρόγνωσης σεισμών μέσω της συσκευής ΒΑΝ και σημείωνα πως η συσκευή αυτή προβλέπει τους «τεχνητούς» και όχι τους φυσικούς σεισμούς. Σε κάποια από τα σήματα που ελάμβανε λοιπόν αυτή η συσκευή διαπιστώθηκε πως το σημείο αποστολής τους ήταν όχι κάπου στη Γη, αλλά στον ουρανό. Κι όταν λέμε ουρανό δεν εννοούμε κάποιο δορυφόρο έξω από την ατμόσφαιρα, αλλά κάπου πολύ πιο μακριά. Δημιουργήθηκε εύλογα τα ερώτημα, ποιος τα στέλνει αυτά τα σήματα και τι θέλει να πετύχει. Μήπως μέσω αυτών «κάποιοι απ’ έξω» πραγματοποιούν κατά κάποιο τρόπο τεστ εξερεύνησης της Γης. Μα θα μου πείτε το ίδιο δεν κάνουμε κι εμείς ως γήινοι; Δεν χρησιμοποιούμε τον ίδιο τρόπο, ώστε να εξερευνήσουμε άλλα ουράνια σώματα; Ίσως. Καθημερινά, τα διαστημικά τηλεσκόπια λαμβάνουν δεκάδες ακαταλαβίστικα σήματα, τα οποία προσπαθούν οι επιστήμονες να αποκρυπτογραφήσουν χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους. Η πιο σύγχρονη, η οποία τελειοποιήθηκε το 1998 και χρησιμοποιείται κατά κανόνα ως σήμερα είναι η “HellOlymp” από τα αρχικά Hellenic & Olympus, καθόλου τυχαία νομίζω. Οι αποκρυπτογραφήσεις μηνυμάτων, αλλά και εικόνων επιβεβαίωναν την άποψη πως κάτι σημαντικό πρόκειται να συμβεί. Ο Τέσλα έλεγε πως η Γη αποτελεί μια τεράστια ενεργειακή λίμνη, η οποία μπορεί να συντηρήσει αν αξιοποιηθεί σωστά όλες τις μορφές ζωής που φιλοξενεί. Κάτι σαν μια τεράστια «μπαταρία» ας πούμε. Και εφόσον πρόκειται για μπαταρία, αυτή θα έχει και «πόλους» από τους οποίους είτε θα τροφοδοτείται με ενέργεια ώστε να παραμένει γεμάτη, είτε θα τροφοδοτεί με ενέργεια την κατανάλωση. Όχι δεν αναφέρομαι στο Βόρειο και Νότιο πόλο!

Οι Δελφοί

Η περιοχή των Δελφών στη Φωκίδα αποτέλεσε από την αρχαιότητα πόλο έλξης κάθε κατηγορίας πολιτών, βασιλιάδων, αρχόντων, αλλά και κοινών θνητών, με σκοπό τη λήψη πληροφοριών για κάποιο θέμα του ενδιαφέροντός τους. Εννέα φορές το χρόνο, το ομώνυμο μαντείο προέβλεπε τα μελλούμενα. Εννέα φορές το χρόνο στην ευρύτερη περιοχή του συγκεντρωνόταν πλήθος κόσμου και προσφέροντας δώρα ζητούσε χρησμό. Μυστήριο παραμένει ακόμη και σήμερα, το πώς ήξεραν αυτές τις ημερομηνίες οι πιστοί του Απόλλωνα και έφταναν την κατάλληλη ημέρα στην περιοχή, αφού δεν υπήρχε κάποιο κοινό ημερολόγιο να ακολουθούν. Η περιοχή καλύπτεται επίσης από ένα πέπλο μυστηρίου ως προς τη μορφολογία του υπεδάφους της. Πολλοί αρχαιολόγοι και γεωλόγοι την εξέτασαν και είτε διέψευσαν αυτά που οι μύθοι περιέγραφαν, είτε τα επιβεβαίωσαν. Κάτι που έγινε τα τελευταία χρόνια γνωστό είναι πως ο ναός του θεού Απόλλωνα, βρίσκεται στο σημείο που διασταυρώνονται δύο (επιβεβαιωμένα) ρήγματα της περιοχής, τα οποία μάλιστα σχηματίζουν το γράμμα «Χ»! Το σίγουρα είναι πως κάτω από τους Δελφούς υπάρχουν δίοδοι που κανείς δεν ξέρει ή δεν έχει αποκαλύψει που οδηγούν και αν εξυπηρετούν κάποιο συγκεκριμένο σκοπό. Όπως επίσης κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει το λόγο για τον οποίον επελέγη αυτή η δύσβατη τοποθεσία για την ανοικοδόμηση του μαντείου. Γνώριζαν μήπως κάτι παραπάνω οι πρόγονοί μας, το οποίο ακόμη και σήμερα παραμένει αναπάντητο; Σαφώς και ναι, αυτό που ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα ξέρει, αλλά κανείς δεν λέει με σαφήνεια: το σημείο αυτό αποτελεί το μοναδικό μέρος του πλανήτη μας, το οποίο διαθέτει τόσο μεγάλο μαγνητικό πεδίο! Είναι μ’ άλλα λόγια ένας από τους «πόλους» της μπαταρίας που ονομάζεται Γη! Αν τύχει να βρεθείτε εκεί θα νοιώσετε εντελώς διαφορετικά, μια ευφορία, μια αναζωογόνηση, ένας εκστασιασμός θα σας κυριεύσει, καθώς θα περνάτε από το ναό του Απόλλωνα και θ’ ανηφορίζετε προς το στάδιο. Εκεί βρέθηκα κι εγώ το καλοκαίρι του 2010 και μου έκανε εντύπωση το γεγονός πως το στάδιο παρέμενε κλειστό καλοκαιριάτικα για «εργασίες συντήρησης»! Τι ακριβώς εργασίες ήταν αυτές δεν μάθαμε ποτέ και πουθενά δεν ανακοινώθηκε το κλείσιμο του εν λόγω σταδίου. Θα έπρεπε να βρεθεί κάποιος εκεί για να το διαπιστώσει. Και αν κανείς πηδούσε τις «κορδέλες» και εισερχόταν στα ενδότερα, ίσως έβλεπε κι άλλα περίεργα πράγματα!

Στο δια ταύτα

Πώς συνδέονται τώρα όλα αυτά θα μου πείτε. Οι Μάγιας της Ν. Αμερικής, οι Δελφοί και το σύστημα πρόγνωσης σεισμών ΒΑΝ; Οι Μάγιας ήταν οι πρώτοι που πολύ σωστά προέβλεψαν πως κάτι θα συμβεί το 2012, μιας και ήταν αυτοί που παρατήρησαν μια «επίθεση» που  μόλις ξεκινούσε από έναν άλλον πλανήτη έξω από το ηλιακό μας σύστημα. Το πώς, αποτελεί αντικείμενο μελέτης της ΝΑΣΑ, αλλά και της επιστημονικής κοινότητας, χωρίς να έχει απαντηθεί ακόμη. Θεωρείται ωστόσο βέβαιο πως ο λαός αυτός ερχόταν σε επικοινωνία με κάποιας μορφής εξωγήινη ζωή και πως η περιοχή του ήταν η πρώτη που εντοπίστηκε από αυτήν. Αναλογικά με τα χιλιάδες έτη φωτός που μας χωρίζουν από τους «εξωγήινους πολιτισμούς», είναι απόλυτα λογικό μια τέτοια «επίθεση» να ξεκίνησε πολλά - πολλά χρόνια πριν και να εκδηλώνεται τώρα! Βέβαια, αν αυτή η επίθεση είναι αποτέλεσμα κάποιας μεγάλης ισχύος έκρηξης, μέρος της οποίας πήρε πορεία προς τη Γη, ή προήλθε από ένα πανίσχυρο όπλο με στόχο να μας πλήξει, αυτό δεν το γνωρίζω. Η πρόβλεψη των Μάγια που βασάνιζε τους επιστήμονες χρόνια τώρα, αλλά και οι παρατηρήσεις του ΒΑΝ για προέλευση σεισμικών κυμάτων από το διάστημα ενίσχυε όλο και περισσότερο το ενδεχόμενο να βγει αληθινή η προφητεία. Έπρεπε λοιπόν να προετοιμαστεί η ανθρωπότητα, είτε να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο καταστροφής της, είτε να «αποκρούσει» μια δύναμη που δεν γνώριζε. Πώς όμως;

Επειδή πρόκειται για ενέργεια, ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία δηλαδή, θα πρέπει να κατασκευαστεί ένας κατάλληλος «δέκτης» και μια «κατανάλωση», ώστε να την απορροφήσει. Ο δέκτης αυτός θα μπορούσε να είναι μια παραλλαγή του μηχανήματος πρόγνωσης σεισμών και η κατανάλωση η ίδια η Γη. Θα έπρεπε λοιπόν να βρεθεί κάποιο σημείο «απορρόφησης» αυτής της ενέργειας και διοχέτευσής της στα έγκατά της. Ένας «πόλος» της μπαταρίας Γη, όπως έλεγα παραπάνω. Και ποιο  σημείο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πόλος, αν όχι αυτό των Δελφών; Και ποιος θα ήταν περισσότερο κατάλληλος για την δημιουργία αυτού του μηχανήματος, αν όχι ο κατασκευαστής του ΒΑΝ; Και μπροστά στο ενδεχόμενο καταστροφής του πλανήτη ποιος δεν θα παραμερούσε «κόντρες» του παρελθόντος και δεν θα συνεργαζόταν παρέχοντας κάθε είδους βοήθεια ή τεχνογνωσία, προ υλοποίηση ενός εγχειρήματος, αφού δεν υπήρχε σχέδιο Β; Θα τολμήσω να σας θυμήσω ένα σχόλιο ανώνυμου αναγνώστη από την ανάρτηση που αφορούσε τους σεισμούς και να το συνδυάσω με τα παραπάνω: "sostiras epi edafous anepafon epiferousi mega riksi sumforon" frasi pou suntoma tha epalitheutei...Τα συμπεράσματα δικά σας.

2012 ή 2010;

Ωστόσο, το καλοκαίρι του 2010 οι δικοί μου «κομπογιαννίτικοι» υπολογισμοί άλλα έδειξαν. Συνδυάζοντας μεγάλα γεγονότα του ιστορικού παρελθόντος, (σεισμούς, πλημμύρες, εκλείψεις), μου προέκυψαν δύο πιθανές ημερομηνίες διαφορετικές από αυτές του 2012, η 24^η Αυγούστου και η 6^η Σεπτεμβρίου του 2010!!! Η διαφορά από το 2012 που έδιναν οι Μάγιας ήταν μεγάλη. Ωστόσο μου διέφυγε το γεγονός πως θα έπρεπε να προσθέσω 13 ημέρες που χάθηκαν από τη μετάβασή μας στο σημερινό ημερολόγιο, καθώς επίσης να αφαιρέσω περίπου δύο χρόνια που χάθηκαν κοντά στο 50 π.Χ., όταν η ανθρωπότητα προσπαθούσε να ορίσει το ημερολόγιό της, (γι’ αυτό και λέγεται πως ο Χριστός γεννήθηκε το 3 μ.Χ. και όχι το 0). Έτσι η κατά τους Μάγια καταστροφή του 2012 θα μπορούσε αν διατηρούσαμε το τότε ημερολόγιο να συνέβαινε το 2010. Δείτε τα γεγονότα και βγάλτε μόνοι σας τα συμπεράσματά σας: στις 20 του Σεπτέμβρη 2010, ο πλανήτης Δίας, ο μεγαλύτερος του ηλιακού μας συστήματος, πλησίασε τη Γη σε απόσταση 380 εκατομμύρια χιλιόμετρα και γίνεται για αρκετές μέρες το λαμπρότερο ουράνιο σώμα μετά τη Σελήνη. Ήταν το κοντινότερο πέρασμα του πλανήτη από το 1963 και θα επαναληφθεί το 2022. Καθώς η Γη περνούσε ανάμεσα από το Δία και τον Ήλιο, ο Δίας εμφανιζόταν στο δυτικό ουρανό την ώρα της δύσης. Σιγά – σιγά ανέβαινε προς τα πάνω και γύρω στα μεσάνυχτα βρισκόταν στην κορυφή του ουράνιου θόλου, κατακόρυφα προς τα πάνω, πράγμα παράξενο έως αδύνατο, καθώς γνωρίζουμε πολύ καλά πως ό,τι ανατέλλει πρέπει απαραιτήτως να δύει. Το γεγονός πέρασε ασχολίαστο από όλη σχεδόν την επιστημονική κοινότητα. Δεν το παρατήρησαν ή εσκεμμένα το άφησαν να πλανάται ασαφές; Αναφορές στο διαδίκτυο μιλούσαν εκείνον τον καιρό για έναν πλανήτη μυστήριο, κάτι σα διαστημόπλοιο που κρυβόταν στα όρια του ηλιακού μας συστήματος, χωρίς να επιβεβαιώνεται ή να διαψεύδεται επισήμως η είδηση..

Υπάρχει τελικά ή όχι εξωγήινη ζωή;

Ήταν ή όχι η  εικοστή Σεπτεμβρίου 2010 η μέρα της επίθεσης; Κατά τη γνώμη μου ναι. Όλες οι συγκυρίες αυτό αποδεικνύουν, με κορυφαία αυτήν της επίσκεψης του Πάπα Βενέδικτου στην Αγγλία στην εκδήλωση  οσιοποίησης του καρδιναλίου Τζον Νιούμαν, ο οποίος όταν ζούσε ασχολείτο με αστροφυσικά ζητήματα. Λέγεται επίσης πως στο ταξίδι του αυτό μετέφερε μέρος των κατασχεθέντων σημειώσεων του Γαλιλαίου! Για ποιο λόγο άραγε; Υπάρχει όμως και μια μετέπειτα και μάλιστα χειροπιαστή επιβεβαίωση του συμβάντος. Στις «μετρήσεις» που ακολούθησαν στην ευρύτερη περιοχή της Ελλάδας για να εκτιμηθεί το πού διοχετεύτηκε όλη  αυτή η ενέργεια, (στις οποίες μάλιστα πήρε μέρος και η ΝΑΣΑ), ανακαλύφθηκαν δεκάδες νέες εστίες πετρελαίου πλησίον των Δελφών, αλλά και γενικότερα στη ευρύτερη περιοχή της χώρας μας. Μ’ άλλα λόγια το μηχάνημα, ο δέκτης, δούλεψε, το κακό ανακόπηκε, η ενέργεια που είχε σκοπό να μας καταστρέψει μετατράπηκε σε ενέργεια που μπορεί να μας εξασφαλίσει εφόδια να ζήσουμε λίγο παραπάνω. Άλλο στοιχείο. Λίγο αργότερα και μετά την αποστολή εγγράφου στο Λευκό Οίκο με 17.000 υπογραφές που ζητούσαν να ξεκαθαρίσει η κυβέρνηση των ΗΠΑ το θέμα ύπαρξης ή όχι εξωγήινων, ο  σύμβουλος του προέδρου Ομπάμα, Φιλ Λάρσον, ανακοινώνει πως «η αμερικανική κυβέρνηση δεν έχει καμία απόδειξη για την ύπαρξη ζωής εκτός του πλανήτη μας, ούτε έχει στη διάθεσή της πληροφορίες για επαφές εξωγήινων με ανθρώπους». Αυτό από μόνο του εμένα μου προκαλεί υποψίες. Τέλος, το φθινόπωρο του 2011 ανακοινώνεται η ύπαρξη ενός παρόμοιου με το δικό μας ηλιακού συστήματος με ύπαρξη ενός πλανήτη, ο οποίος μοιάζει με τη Γη και είναι πιθανόν να φιλοξενεί ζωή. Σε λίγο θα μας πουν και πως το ηλιακό μας σύστημα έχει τελικά 10 πλανήτες και όχι 9! Δεν μας λένε όμως τι έβλεπε τότε το διαστημόπλοιο voyager 1 το οποίο το 2010 βρισκόταν στα όρια του ηλιακού μας συστήματος!

Επίλογος

Υπάρχουν πολλές αναφορές για πτήσεις εξωγήινων πάνω από τη χώρα μας και όχι μόνον. Στους Δελφούς, τον Όλυμπο, στην Αταλάντη και σε πολλές ακόμη περιοχές. Ποιες από αυτές  είναι αληθινές και ποιες όχι αυτό δεν το γνωρίζω ειλικρινά. Ωστόσο όλες οι περιπτώσεις που βγήκαν στη δημοσιότητα, είτε έχουν διαψευστεί, είτε επεξηγηθεί με διαφορετικό τρόπο. Εγώ πάντως κρίνω σκόπιμο να σας δώσω μια ιστοσελίδα, (αν λειτουργεί ακόμη), για να την επισκεφτείτε όσοι θέλετε και να σχηματίσετε την προσωπική σας άποψη.

www.facebook.com/topic.php?uid=49231617855&topic=11507

Ίσως πολλοί από εσάς θεωρήσουν το σημερινό θέμα ως επιστημονικής φαντασίας. Ίσως να πιστεύετε πως τα παραπάνω θα γινόντουσαν μια καλή ταινία στα χέρια κάποιου δημιουργού. Προσωπικά ήθελα να το αναρτήσω αμέσως μετά το θέμα των σεισμών, την εποχή που σύμφωνα με τις ενδείξεις μου θα συνέβαιναν όλα. Τελικά το ανέβαλα και  το βάζω τώρα σχεδόν με δύο χρόνια καθυστέρηση.

Καλές διακοπές σε όσους δεν έχετε φύγει ακόμη.

H Ιστορία του χρήματος, μέρος Β’

«Χαρές και πλούτη να χαθούν και τα βασίλεια κι όλα

τίποτε δεν είν’ αν στητή μένει η ψυχή κι ολόρθη…»

                                                               Δ. Σολωμός

Πάει ο παλιός ο χρόνος…

Καλή χρονιά σε όλους μας. Αυτή την ευχή φέτος τη χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ, καθώς το 2012 που μόλις ξεκίνησε πρόκειται να είναι γεμάτο οικονομικές εκπλήξεις, πολιτικές εξελίξεις, αλλά και φοβερές καταστροφές, καθώς αν βγουν αληθινές οι προβλέψεις των Μάγιας και οι διάφορες επιστημονικές εκτιμήσεις, θα βιώσουμε ανακατατάξεις άνευ προηγουμένου στον πλανήτη μας, όπως αυτές της ομώνυμης ταινίας. Γι’ αυτά όμως θα μιλήσουμε σε άλλη ανάρτηση. Για την ώρα πρωταρχικό ρόλο έχουν τα οικονομικά δρώμενα, τα οποία σε συνδυασμό με τη γενικότερη αβεβαιότητα για το μέλλον της Ε.Ε. και την κρίση στην οποίαν σιγά – σιγά εισέρχονται δυνατές οικονομίες της, σίγουρα χαρτιά θα έλεγε κανείς της Ευρώπης, γεμίζουν με μια νότα απαισιοδοξίας τις ελπίδες και τις προσδοκίες μας για την νέα χρονιά. Το βέβαιον είναι πως όσα γίνονται δεν τα συναντάμε πρώτη φορά στη σύγχρονη Ιστορία. Με κάποια ίσως παραλλαγή ως προς τα μεγέθη και τους όρους, όλα όσα διαδραματίζονται στις μέρες μας είναι επανάληψη του ίδιου έργου με τον ίδιο «παραγωγό» σε διαφορετική εποχή: το χρήμα. Είτε χρυσός ονομάζεται, είτε ευρώ, είτε δολάριο, έχει βαλθεί να μετατρέψει το ρυθμό της ζωής μας σε ημιτονοειδή καμπύλη, με κορυφές και κοιλάδες, μέγιστα και ελάχιστα, περιόδους ακμής και παρακμής. Σάμπως, τέτοιες δεν ήσαν και οι διακυμάνσεις όλων των πολιτισμών από την αρχαιότητα ως σήμερα; Με σκοπό λοιπόν να γνωρίσουμε τα τραγικά λάθη του παρελθόντος, τα οποία οδήγησαν χώρες ολόκληρες σε οικονομική καταστροφή, αλλά και ενορχηστρώσεις καταστάσεων με στόχο την αποκομιδή τεράστιων κερδών από αυτήν, συνεχίζω και εδώ το δεύτερο μέρος της ανασκόπησης της πορείας του χρήματος από την εποχή που «ανακαλύφθηκε» ο όρος επένδυση μέχρι σήμερα, για να εμπεδώσουμε πως όλα όσα γίνονται τώρα, θα μπορούσαν να αποφευχθούν, ή τουλάχιστον να μετριαστούν ως προς τις συνέπειές τους. Η αφέλεια των σπάταλων Κυβερνήσεων, η αθωράκιστη σε κάποιες περιπτώσεις οικονομία και κάποια τυφλή μεσοπρόθεσμη κοινωνική – κομματική πολιτική, ενίσχυσαν τα παραπάνω. Αποτέλεσμα: ασύδοτο τραπεζικό σύστημα, απληστία στο έπακρο, δημιουργία εικονικής ευημερίας σε μια φούσκα που όλοι νόμιζαν πως θα διογκώνεται επ΄ αόριστον και που όσοι έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου απομονώνονταν ως κινδυνολόγοι, ώσπου για μια ακόμη φορά έσκασε και συνεπήρε τα πάντα! Δείτε τι έγινε στις ΗΠΑ πριν λίγα χρόνια, δείτε τι συμβαίνει στην Ευρώπη στις μέρες μας. Αλλά ας πάμε λίγο πιο πίσω και ας συνεχίσουμε από εκεί που σταμάτησε το πρώτο μέρος αυτής της ιστορικής αναδρομής.

Σκιές από το παρελθόν

Το 1925 Υπουργός Οικονομικών της Αγγλίας ήταν ο Ουίστον Τσώρτσιλ, (Winston Leonard Spencer Churchill). Πρωτοστάτησε ίσως σε ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά λάθη του 20ου αιώνα, την επιστροφή της στερλίνας στο χρυσό κανόνα, με την ισοτιμία που είχε πριν από τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο, (123 λεπτοί κόκκοι χρυσού ή 4,86 δολάρια για κάθε λίρα). Κατά τη διάρκεια του πολέμου αυτού, οι τιμές στην Αγγλία, αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είχαν ανέβει αρκετά, κάτι που δεν συνέβη με τον ίδιο ρυθμό όμως στην άλλη πλευρά του ατλαντικού, (ΗΠΑ). Αν και σε πολλές χώρες της Ευρώπης οι τιμές επίσης ανέβηκαν, η ισοτιμία των νομισμάτων είχε παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα η νέα ισοτιμία της αγγλικής λίρας να την καταστήσει ως το ακριβότερο νόμισμα. Έτσι τα περισσότερα καταναλωτικά προϊόντα της αγοράς ήταν φθηνότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα αγγλικής προέλευσης. Αν η στερλίνα επέστρεφε μεν στον χρυσό κανόνα, αλλά με κάποια μειωμένη ισοτιμία της τάξης του 10% (όπως υπολογίστηκε αργότερα), θα ήταν εξίσου ανταγωνιστική όπως και πριν. Μπορεί ο ιστορικός και κηδεμόνας του αγγλικού παρελθόντος Τσώρτσιλ να ήθελε να αποδείξει πως η διαχείριση της αγγλικής οικονομίας ήταν ξανά στέρεη και αξιόπιστη όπως κατά το 19ο αιώνα, μπορεί να επιθυμούσε η χώρα του να ξεχωρίσει από τις υπόλοιπες, μπορεί να άκουσε τους (άβουλους) συμβούλους του, οι οποίοι απλά επικρότησαν την ιδέα του, χωρίς να τολμήσουν να φέρουν αντίρρηση, μπορεί να θαμπώθηκε από τους παχυλούς τίτλους των εφημερίδων, (οι times έγραφαν πως «παρέσυρε το πλήθος και τη βουλή σε ύψη ενθουσιασμού»), όμως μελλοντικά αποδείχθηκε πως επρόκειτο για μια απόφαση, η οποία φρέναρε την αγγλική οικονομία και επηρέασε τις εξελίξεις στο εσωτερικό της χώρας. Σε αυτού του είδους τις αποφάσεις συμμετέχουν συνήθως λίγοι άνθρωποι και η τάση για ομοφωνία είναι έντονη. Έτσι, αυτός που έχει το υψηλότερο γόητρο εκφράζει την άποψή του, την οποίαν τρέχουν να εγκωμιάσουν άπαντες έστω κι αν είναι λάθος, γιατί όταν οι άνθρωποι που έχουν μεγάλη φήμη κάνουν λάθος, η χειρότερη τακτική που μπορεί να ακολουθήσει κάποιος είναι να έχει δίκιο! Όσοι ενδέχεται να διαφωνήσουν δεν προσκαλούνται. Έτσι κι εδώ ο μόνος διαφωνίσας και αυτός ο οποίος έκανε γνωστό στον κόσμο το τραγικό λάθος του Τσώρτσιλ, δεν εκλήθη: ήταν ο Τζων Μαίυναρντ Κέυνς. Θα τον συναντήσουμε παρακάτω.

Μέτρα προσαρμογής

Η υπερτιμημένη λοιπόν στερλίνα κατέστησε τα προϊόντα της Αγγλίας στο εξωτερικό ακριβότερα, πράγμα που σήμαινε πως για να συνεχιστούν οι εξαγωγές θα έπρεπε να μειωθεί η τιμή τους, άρα και το κόστος παραγωγής τους. Και τι είναι αυτό που συνδέεται άμεσα με το κόστος παραγωγής; Το μεροκάματο! Το κόστος παραγωγής λοιπόν θα μπορούσε να μειωθεί μόνον αν μειώνονταν και οι μισθοί. Και αυτό θα μπορούσε να γίνει με δύο τρόπους: είτε να αγνοηθούν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και να υπάρξει μια οριζόντια τομή, είτε να αυξηθεί η ανεργία ώστε να εξασθενήσουν οι απαιτήσεις των συνδικαλιστικών ενώσεων, να απειληθούν οι εργαζόμενοι με καθισιό και να επέλθει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Για την ιστορία αναφέρω πως συνέβησαν και τα δύο: και οριζόντια τομή έγινε και η ανεργία αυξήθηκε! Οι επιχειρηματίες πρότειναν τρεις λύσεις που η Κυβέρνηση αποδέχθηκε: περισσότερες ώρες εργασίας, κατάργηση του κατώτερου ορίου μισθών και λιγότερες αποδοχές για όλους. Σας θυμίζει κάτι αυτό; Τα συνδικάτα φυσικά αρνήθηκαν και ξεκίνησαν απεργιακές κινητοποιήσεις, όχι 24ωρες και 48ωρες, αλλά πιο γενικευμένες. Η εξαθλίωση και η ανάγκη για επιβίωση λύγισε τον κόσμο, ο οποίος γύρισε μετά από εννιά μέρες κινητοποιήσεων πίσω στις δουλειές του και αρκέστηκε στα έστω και λίγα χρήματα ως αμοιβή. Περισσότερο κράτησαν την απεργία τους οι μεταλλωρύχοι, αλλά κι αυτοί μετά λίγους μήνες λύγισαν. Τα μέτρα λοιπόν, τα οποία ελήφθησαν στην Αγγλία το 1926 είναι αυτά που λαμβάνονται 75 χρόνια αργότερα στη χώρα μας για τον ίδιο σκοπό. Και αναρωτιέται κανείς: οι εξελίξεις σε όλους τους τομείς τις τελευταίες δεκαετίες γίνονται με τέτοιο ρυθμό, που αδυνατεί κάποιος να τις παρακολουθήσει. Στις οικονομικές θεωρίες γιατί μείναμε τόσο πίσω; Στερέψαμε από ιδέες, ή αδιαφορήσαμε; Ή μήπως απλά έτσι μας βόλευε;

Ο νόμος του Λίμπλινγκ

Ο Α. Λίμπλινγκ του περιοδικού “New Yorker” διατύπωσε την άποψη πως «αν κάποιος άνθρωπος με αρκετά πολύπλοκο μυαλό προχωρήσει μ’ έναν αρκετά διεστραμμένο τρόπο, αυτό που θα κατορθώσει στο τέλος είναι να κλωτσήσει τον εαυτό του στο δρόμο», (η διατύπωση στην αγγλική είναι πιο παραστατική). Παρά τα προσαρμοστικά μέτρα, οι τιμές των αγγλικών προϊόντων εξακολουθούσαν να παραμένουν πεισματικά υψηλές σε σύγκριση με των άλλων χωρών. Έτσι το χρήμα, (και κατ’ επέκτασιν και ο χρυσός), που θα μπορούσε να εισρεύσει στην Αγγλία πήγαινε αλλού και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες στις ΗΠΑ, οι οποίες μετά τον πόλεμο γνώριζαν σταθερά αυξανόμενη βιομηχανική δραστηριότητα σε όλους τους τομείς. Το θέμα της διαφυγής του χρυσού για εισαγωγές από την Αμερική άρχισε να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις στις αρχές του 1927. Τότε, μια επιτροπή από ευρωπαίους τραπεζίτες, (Αγγλίας, Γαλλίας, Γερμανίας), μετέβη στη Ν. Υόρκη με σκοπό να «τον πάρει πίσω». Ζήτησε μεταξύ άλλων από το Ομοσπονδιακό Τραπεζικό Σύστημα των ΗΠΑ να χαλαρώσει τη νομισματική του πολιτική, χαμηλώνοντας το επιτόκιό του και δίνοντας δάνεια. Το ευκολότερο χρήμα και η περίσσεια ρευστότητας που αυτό συνεπάγεται, θα έφερνε στην αγορά περισσότερα δάνεια και καταναλώσιμο χρήμα και έτσι θα φρόντιζε να τραβήξει τις τιμές και στις ΗΠΑ προς τα πάνω, με αποτέλεσμα μικρότερο ανταγωνισμό για τα ευρωπαϊκής προέλευσης προϊόντα στη χώρα. Οι αμερικανοί δέχθηκαν. Αποτέλεσμα τούτου του εγχειρήματος, με εξαίρεση τους αγρότες, ήταν η περαιτέρω αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής, άρα και των κερδών και πάνω απ’ όλα, (σημειώστε το αυτό), οι αξίες στο χρηματιστήριο. Το εύκολο χρήμα έπρεπε να επενδυθεί. Και που αλλού θα μπορούσε να αποδώσει καλύτερα αν όχι στο ναό του χρήματος; (όπως τουλάχιστον νόμιζαν οι περισσότεροι). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίαζαν οι εταιρείες επενδύσεων και χαρτοφυλακίου. Και οι δύο περιπτώσεις αφορούσαν εταιρείες, οι οποίες δημιουργήθηκαν για να κάνουν επενδύσεις σε άλλες, οι οποίες με τη σειρά τους θα επένδυαν σε τρίτες και η αλυσίδα στο τέλος θα έκλεινε με μια εμπορική εταιρεία. Ταυτόχρονα θα πουλιόντουσαν ομολογίες και προνομιούχες μετοχές. Οι τόκοι και τα προνομιούχα μερίσματα θα πληρωνόντουσαν από ένα μέρος των κερδών της τελευταίας εμπορικής εταιρείας. Τα κέρδη που θα απέμεναν θα επέστρεφαν σαν ένας αλυσιδωτός καταρράκτης, στις κοινές μετοχές, οι οποίες θα κρατούσαν αυτά που είχαν επενδύσει για να ξεκινήσει η όλη κίνηση. Όλα αυτά υποθετικά και μόνο εφ’ όσον θα υπήρχαν αρκετά κέρδη. Όταν αυτά περιοριζόντουσαν, τότε ο τόκος των ομολογιών και οι προνομιούχες μετοχές απομυζούσαν όλα τα έσοδα κι ακόμη παραπάνω. Τίποτε δεν απέμενε για να φτάσει στις «πηγές» του ποταμού. Έτσι μπορούσε να συμβεί σε μια βδομάδα μετοχές εταιρειών επενδύσεων και χαρτοφυλακίου, από «κορυφαίες» ΑΑΑ να καταλήξουν «σκουπίδια» CCC.

Εταιρείες επενδύσεων - φούσκες

Ανάμεσα στην πληθώρα εταιρειών, οι οποίες δημιουργήθηκαν αποκλειστικά και μόνον για να επενδύουν σε άλλες και να παίζουν το παιχνίδι του ενδιάμεσου στον καταμερισμό των κερδών, μπορούμε να ξεχωρίσουμε μία, η οποία μέσα σε διάστημα έντεκα μηνών κατάφερε να δημιουργήσει τεράστιες υπεραξίες, να εξανεμίσει τα κεφάλαια των επενδυτών που την εμπιστεύτηκαν και τέλος να πτωχεύσει. Η αρχή έγινε στις 4 Δεκεμβρίου 1928. Ήταν η μέρα δημιουργίας της επενδυτικής εταιρείας Goldman Sachs Trading Corporation, (θυγατρική της Goldman του 1869), με μετοχές αξίας 100 εκατομμυρίων δολαρίων, (τα πρώτα 100 εκατομμύρια είναι δύσκολα όπως λένε), εκ των οποίων τα 90 πουλήθηκαν στον κόσμο. Το Φεβρουάριο του 1929 συγχωνεύτηκε με την Financial and Industrial Securities Corporation, μια άλλη εταιρεία επενδύσεων και το ενεργητικό της ανέβηκε στα 235 εκατομμύρια. Οι δύο αυτές συγχωνευμένες εταιρείες τον Ιούλιο του ιδίου έτους δημιούργησαν την «ΣΕΝΑΝΤΟΑ», (Shenandoah) και πήραν έγκριση για την έκδοση προνομιούχων μετοχών αξίας 102,3 εκατομμυρίων δολαρίων για να επενδυθούν σε άλλες μετοχές. Επειδή υπήρχε υπερκάλυψη του ποσού, εκδόθηκαν ακόμη περισσότερες μετοχές. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους πάντα, η ΣΕΝΑΝΤΟΑ δημιούργησε την εταιρεία Blue Ridge Corporation, (διευθυντής της οποίας ήταν ο John Foster Dales) και εκδόθηκαν 714 εκατομμύρια δολάρια σε χρεόγραφα για την εξαγορά μιας ακόμη εταιρείας επενδύσεων και μιας τράπεζας. Από κει και μετά άρχισε η κατηφόρα. Οι μετοχές της ΣΕΝΑΝΤΟΑ από 17,5 δολάρια που ήταν η αρχική τους αξία, ανέβηκαν στα 36 και τελικά έπεσαν στα 0,50! Η Blue Ridge με μερικά δικά της τεχνάσματα κατάφερε να ανεβάσει τη μετοχή της στα 222 δολάρια, αλλά λίγο αργότερα θα μπορούσε κανείς να τις αγοράσει για μόλις 2! Ρίξτε μια ματιά στην παρακάτω σύνδεση. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα: http://seekingalpha.com/article/26041-1929-s-closed-end-fund-craze-lessons-for-today

Μαύρη Πέμπτη

Για τον Γκόλντμαν Σακς, όπως και για όλες τις μετοχές, η κρίσιμη ημέρα ήταν η Πέμπτη 24 Οκτωβρίου 1929. Τότε ανεξήγητο πώς, όλος ο κόσμος έτρεξε να ρευστοποιήσει τις μετοχές του, με αποτέλεσμα στο χρηματιστήριο να συμβεί το αδιαχώρητο και όλοι να έχουν την πεποίθηση πως είτε είχαν ήδη καταστραφεί, είτε θα καταστρέφονταν πολύ σύντομα. Σε μια προσπάθεια τόνωσης της αρνητικής κατάστασης, κάποιοι επενδυτές με οδηγό τη Μόργκαν αποφάσισαν να ρίξουν λίγο χρήμα στην αγορά και να αναστρέψουν το κλίμα. Προς στιγμήν φάνηκε να πετυχαίνει, αλλά τελικά ήταν μόνο προσωρινό. Ο κόσμος συνέχισε να συγκεντρώνεται ανήσυχος γύρω από το χρηματιστήριο και οι αρχές αποφάσισαν να κλείσουν τον εξώστη των επισκεπτών. Ένας από αυτούς που παρακολουθούσαν τη συνεδρίαση από τον εξώστη ήταν και ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, του οποίου η εμμονή για την επιστροφή στο χρυσό το 1925, η προσπάθεια για διάσωση της Αγγλίας που ακολούθησε με τη δημιουργία εύκολου χρήματος, αποτέλεσε κατά πολλούς την αιτία για όλα αυτά. Δεν ξέρει κανείς αν η παρουσία του Τσώρτσιλ ήταν τυχαία, ή είχε έρθει να παρακολουθήσει τη συνεδρίαση παρακινούμενος από κάποιο αίσθημα ενοχής. Η προσωρινή έστω διάσωση της κατάστασης δεν έμελλε να κρατήσει πολύ. Το πραγματικό κραχ ήρθε την ερχόμενη Τρίτη 29 Οκτωβρίου και αυτή τη φορά δεν έγινε κάποια επέμβαση για διάσωση. Ο κατήφορος κράτησε περίπου τρία χρόνια, με αντίστοιχη μείωση των καταναλωτικών δαπανών και του ΑΕΠ της χώρας, πτώχευση πολλών επιχειρήσεων και τραπεζών και μεγάλα ποσοστά ανεργίας. Ενημερωτικά αναφέρω πως μετά από τρία χρόνια η Αγγλία εγκατέλειψε για δεύτερη φορά το χρυσό κανόνα.

Το Γερμανικό θαύμα

Αν και δεν υπήρχε τότε ο όρος παγκοσμιοποίηση έτσι όπως τον βιώνουμε σήμερα, ωστόσο τα αποτελέσματα του κραχ είχαν αντίκτυπο σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Όσο πιο πλούσια ήταν μια χώρα, όσο πιο προηγμένη βιομηχανία είχε, τόσο βαθύτερη ήταν η ύφεσή της. Η πρωτότυπη τόσο τότε, όσο και σήμερα λύση που πρότειναν οι πολιτικοί ήταν κουράγιο, υπομονή και σφίξιμο στα ζωνάρια με την προσδοκία να βγουν οι χώρες αυτές απ’ την κρίση. Αν και ακούγεται παράδοξο, αυτοί που με τις επιλογές τους δημιούργησαν την κρίση, αυτοί είναι που τώρα θεωρούν πως η κρίση ήταν αναγκαία και πως ίσως κατά βάθος είχε και κάποιου είδους θεραπευτικές ιδιότητες, αφού μέσω αυτής το οικονομικό σύστημα θα απέβαλε το δηλητήριο που είχε συσσωρεύσει. Απόλυτος εφαρμοστής αυτής της λογικής ήταν ο Γερμανός καγκελάριος Heinrich Brüning, ο οποίος αύξησε τους φόρους και μείωσε τις αποδοχές των εργατών σε μια Γερμανία που το 1931 είχε ήδη 25% ανεργία. Ο κόσμος όπως ήταν φυσικό αγανάκτησε ακόμη περισσότερο και αμφισβητούσε τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, σε σημείο που να τη συγκρίνει με τις ιδέες του Χίτλερ. Ο τελευταίος, όταν ανέλαβε την εξουσία στη Γερμανία το 1933, κατάλαβε πως αυτό που έπρεπε να κάνει ήταν να εφαρμόσει κατά γράμμα τις οδηγίες του Κέυνς, να κυκλοφορήσει χρήμα στην αγορά, ώστε να τονωθεί η ανεργία και τα εισοδήματα του λαού. Έτσι, δανείζονταν και ξόδευε χρήματα για την κατασκευή έργων υποδομής και ταυτόχρονα έβαλε φραγμούς στην έξοδο του χρήματος από τη χώρα με αυστηρό έλεγχο στη διακίνηση του συναλλάγματος. Αποτέλεσμα τούτου ήταν το χρήμα που έμπαινε στις τσέπες του κόσμου και των επιχειρηματιών να ξοδεύεται στο μεγαλύτερο ποσοστό του εντός των συνόρων και να τονώνει όλους τους τομείς της οικονομίας. Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, η ανεργία σχεδόν μηδενίστηκε και προς το τέλος της δεκαετίας, η Γερμανία κατάφερε να έχει καθολική απασχόληση με σταθερές τιμές, κάτι που στα βιομηχανικά δεδομένα αποτέλεσε μοναδικό επίτευγμα! Το επίτευγμα αυτό, αν και μοναδικό δεν έπειθε, καθώς το καθεστώς των ναζί αποτελούσε κόκκινο πανί για τους συντηρητικούς Άγγλους και Αμερικάνους, οι οποίοι θεωρούσαν κάτι παραπάνω από βέβαιο πως η οικονομία της Γερμανίας σύντομα θα κατέρρεε. Οι ΗΠΑ θα έπρεπε να περιμένουν τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο για να δουν την ανεργία τους να μειώνεται δραστικά και τους ανέργους να σπανίζουν μόλις το 1942. Ο Χίτλερ κατάφερε να φέρει την καθολική απασχόληση όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στις χώρες των «εχθρών» του. Ίσως ήταν ο μόνος, ο οποίος άθελά του να αποτέλεσε τον πιο ένθερμο υποστηρικτή των κεϋνσιανικών ιδεών.

Ο John Maynard Keynes

Οι ιδέες, οι οποίες κατά καιρούς δημιουργούν τις επαναστάσεις, δεν προέρχονται, όπως ίσως θεωρούν οι περισσότεροι, από τις μάζες του λαού, (που θα είχαν και κάθε λόγο να επαναστατήσουν), αλλά από το χώρο των διανοουμένων, τους οποίους και χαρακτηρίζουν ως ανίκανους, καβγατζήδες, διεστραμμένους και απειθάρχητους. Όσοι νοιώθουν άνετοι με τα πράγματα έτσι όπως είναι, οι στην κυριολεξία συντηρητικοί, θεωρούν τους διανοούμενους επικίνδυνους, αξιοκατάκριτους και υπεύθυνους για τον άσκοπο ξεσηκωμό των φτωχών και των δυσαρεστημένων, ενώ οι ίδιοι, (οι διανοούμενοι πάντα), πιστεύουν πως τους αντιπαθούν επειδή ζηλεύουν το μυαλό τους. Στην ουσία, οι διανοούμενοι εξυπηρετούν και τους δύο: και τους συντηρητικούς και τους ριζοσπαστικούς. Πριν και μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο, οι ιδέες τους συνέβαλαν στο να διασωθεί το γόητρο του καπιταλισμού. Όπως δεν ήρθαν από τις μάζες οι ιδέες του σοσιαλισμού, έτσι και αυτές που έσωσαν τον καπιταλισμό δεν ήρθαν από τους επιχειρηματίες, τους τραπεζίτες, ή τους κατόχους μετοχών, (η αξία των οποίων είχε μηδενιστεί). Ήρθαν βασικά από τον Τζων Μέυναρντ Κέυνς, η μοίρα του οποίου ήταν να θεωρηθεί ιδιαίτερα επικίνδυνος από την τάξη την οποία διέσωσε! Θα ήταν λοιπόν σημαντική παράλειψη, στη μικρή αυτή ιστορική αναδρομή στην πορεία του χρήματος, η μη αναφορά σε έναν εκ των δύο σημαντικότερων οικονομολόγων του 20ου αιώνα, (ο έτερος ήταν ο Μίλτον Φρίντμαν), οι θεωρίες του οποίου αποτέλεσαν σημείο τριβής, αλλά και επανάστασης στις μέχρι τότε ισχύουσες απόψεις σχετικά με την ανάπτυξη, την απασχόληση, το χρήμα και τις επενδύσεις. Γεννήθηκε στο Κέμπριτζ το 1883, (τη χρονιά που πέθανε ο Καρλ Μαρξ), από οικογένεια οικονομολόγων, έζησε τη φρίκη των δύο παγκοσμίων πολέμων, το κραχ του 1929, τις προσπάθειες για ανάταση της παγκόσμιας οικονομίας και αφού διατέλεσε καθηγητής πανεπιστημίου, μαθηματικός, συγγραφέας, αλλά και ανώτατος κρατικός υπάλληλος, έφυγε από τη ζωή το 1946.

Η ζωή του

Σπούδασε στα σημαντικότερα ίσως πανεπιστήμια της εποχής, όπως στο Τρίνιτι, στο ΄Ηττον και στο Κινγκς, στο οποίο μαζί με μερικούς ακόμη ένθερμους νεαρούς συμμετείχε στην ομάδα Bloomsbury, μια «λέσχη» διανοουμένων, φιλοσόφων και καλλιτεχνών, οι οποίοι ζούσαν και δραστηριοποιούνταν στην ομώνυμη περιοχή του Λονδίνου το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Όλοι τους ήταν βαθιά επηρεασμένοι από τον Άγγλο φιλόσοφο George Moore, ο οποίος μεταξύ άλλων πίστευε πως «τα θέματα που είναι κατάλληλα για αντικείμενα διάπυρης σκέψης και επικοινωνίας είναι: κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, η ομορφιά και η αλήθεια. Οι πρωταρχικοί σκοποί της ζωής είναι: η αγάπη, η δημιουργία και το κυνήγι της γνώσης. Από αυτά πρώτη και με διαφορά έρχεται η αγάπη». Ο Κέυνς επηρεάστηκε βαθιά και από τον διάσημο οικονομολόγο Alfred Marshall, ο οποίος βασίλευε στον κόσμο των αγγλοαμερικανικών οικονομικών και του οποίου το βιβλίο «Αρχές» ήταν στην ύλη πολλών πανεπιστημίων της Αγγλίας, όπως π.χ. του Μπέρκλεϋ. Παρά τις οικονομικές του σπουδές, απέτυχε στις εξετάσεις των δημοσίων υπαλλήλων και μάλιστα στο μάθημα των οικονομικών και έδωσε την χαρακτηριστική εξήγηση πως «οι εξεταστές γνώριζαν μάλλον λιγότερα απ’ όσα εγώ». Παρ’ όλα αυτά μπόρεσε να πάρει μια θέση στο υπουργείο των Ινδιών, στο οποίο δεν είχε και πολλά πράγματα να κάνει, με αποτέλεσμα να επιδοθεί στο γράψιμο μελετών. Αργότερα πήρε υποτροφία για το Καίμπριτζ από τον ίδιο τον Alfred Marshall. O A’ παγκόσμιος πόλεμος τον βρήκε στο υπουργείο των Οικονομικών με καθήκοντα να καλύπτει όλες τις υπερατλαντικές πολεμικές αγορές με έσοδα από το αγγλικό εμπόριο, από δάνεια και από τις αποδόσεις των χρεογράφων που εκδίδονταν και πωλούνταν στο εξωτερικό.

Οι οικονομικές συνέπειες της ειρήνης

Μετά τη λήξη των εχθροπραξιών, ο Κέυνς ως στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών επιλέχθηκε για να συμμετάσχει στη Συνδιάσκεψη των Παρισίων στις αρχές του 1919 για την υπογραφή και επισήμως των συνθηκών λήξης του πολέμου και την «απόδοση ευθυνών» στα κράτη τα οποία εθεωρούντο υπεύθυνα για το αιματοκύλισμα της Ευρώπης. Το κλίμα δεν ήταν φιλικό, εκδικητικό θα έλεγε κανείς, κυρίως ως προς τη Γερμανία, στην οποία επεβλήθη η καταβολή του ασύλληπτου ποσού των 33 δις δολαρίων(!) ως αποζημίωση, η παραχώρηση εδαφών, (Αλσατία, Λωρραίνη, Πόζεν, Σάαρ, Γκντανσκ), η μείωση του αριθμού των στρατιωτών της, καθώς και η απαγόρευση κατασκευής οποιουδήποτε στρατιωτικού-αμυντικού υλικού! Όλα αυτά εξόργισαν τον Κέυνς, ο οποίος παραιτήθηκε από την επιτροπή τον Ιούνιο του ίδιου έτους και επέστρεψε στην Αγγλία. Εκεί έγραψε ένα κείμενο, στο οποίο καταφέρονταν με οργή κατά των άρθρων της Συνθήκης, και μάλιστα υποστήριζε πως το μόνο που θα κατόρθωνε η Ευρώπη με αυτήν, θα ήταν να τιμωρήσει τον εαυτό της, ζητώντας να πάρει από τους Γερμανούς περισσότερα από όσα είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν, κάτι που αποδείκνυε με αριθμούς και πως αυτό θα οδηγούσε στην επανάληψη του πολέμου με μεγαλύτερη ένταση! (σύμπτωση;). Τίτλος του έργου: «Οι οικονομικές συνέπειες της ειρήνης». Δημοσιεύτηκε πριν το τέλος του 1919 και απέσπασε δυσμενείς κριτικές κυρίως από τους Times. Έφερε όμως χαρά στους «αδικημένους», καθώς τους δημιούργησε ένα σοβαρό υπόβαθρο για να υποστηρίξουν πως υπέφεραν από τους όρους αυτής της συνθήκης, (ο Χίτλερ αργότερα το χρησιμοποίησε δεόντως). Η κίνηση αυτή του Κέυνς τον κράτησε για πολλά χρόνια έξω από τις δημόσιες υποθέσεις, γιατί είχε παραβεί τους κανόνες. Η κατάρα του δημόσιου άντρα είναι ότι προσαρμόζει πρώτα τη γλώσσα του και μετά τις απόψεις του, ανάλογα με τη θέση που κατέχει! Τις περισσότερες φορές ο έξυπνος άνθρωπος δεν είναι περιζήτητος, αντίθετα αντιμετωπίζεται ως πιθανή απειλή. Μήπως δεν ισχύει και σήμερα κάτι τέτοιο;

Το έργο του

Τον περισσότερο καιρό ο Κέυνς τον πέρασε γράφοντας. Το καλό γράψιμο προκαλεί υποψίες, γιατί μπορεί να δημιουργήσει ρεύμα και να πείσει τον κόσμο, αλλά απαιτεί και καθαρή σκέψη. Κανείς δεν μπορεί να εκφράσει καλά κάτι που δεν καταλαβαίνει ο ίδιος. Έτσι λοιπόν το καθαρό γράψιμο αντιμετωπίζεται ως απειλή, σαν κάτι το βαθύτατα καταστρεπτικό για τους πολυάριθμους μελετητές, οι οποίοι καλύπτουν τη μετριότητα της σκέψης τους πίσω από τα ακαταλαβίστικα κείμενά τους. Κατά έναν επίσης παράδοξο τρόπο τα ακαταλαβίστικα ή διφορούμενης έννοιας κείμενα προσελκύουν οπαδούς, (όταν η κατανόηση φτάσει μετά από πολύ προσπάθεια, ο αναγνώστης κρατάει με πείσμα αυτό που πιστεύει ακόμη και όταν υπάρχουν αρκετές αοριστίες και αντιλογίες, όπως στη Βίβλο ή στον Μαρξ και πάντα βρίσκει κάτι που να θέλει να πιστεύει), οι οποίοι στην πλειοψηφία τους είναι ανήσυχα μυαλά που δεν συμβιβάζονται εύκολα με την πεπατημένη. Όταν το δοκίμασε αυτό, ο Κέυνς αποδείχθηκε υπέροχος συγγραφέας, κάτι το οποίο μεγάλωσε ακόμη περισσότερο την καχυποψία με την οποίαν τον αντιμετώπιζαν, με αποτέλεσμα να μείνει «απέξω». Δεν ξέρω αν ήταν προς όφελός τους η απομόνωση στην οποία τον είχαν υποβάλει, καθώς ο Κέυνς ως διευθυντής πολλών εταιρειών και πρόεδρος της ασφαλιστικής εταιρείας national mutual insurance company, είχε άποψη, η οποία μάλιστα ακούγονταν και δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητη. Ίσως να ήταν καλύτερη στρατηγική να τον είχαν κρατήσει μέσα στην ομάδα τους, ώστε να μπορούν στο μέτρο του δυνατού να τον ελέγχουν. Μετά το κραχ του 1929, ο Κέυνς ήταν ξεκάθαρος ως προς την πορεία που έπρεπε να ακολουθηθεί για να ανασάνει λίγο η οικονομία: πίστευε πως η κυβέρνηση θα έπρεπε να δανειοδοτείται και τα χρήματα από τη δανειοδότηση αυτή να ξοδεύονται σε έργα υποδομής. Ο δανεισμός θα εξασφάλιζε την αύξηση στην προσφορά του χρήματος, (Μ1 στον τύπο του Ιρβινγκ Φίσερ) και αυτό που ξοδεύονταν, θα ξοδεύονταν στη συνέχεια και από τους αποδέκτες του χρήματος, εργάτες κ.λπ. Έτσι οι κυβερνητικές δαπάνες από τη μια και οι δαπάνες εκείνων που θα έπαιρναν τα χρήματα από την άλλη, θα εξασφάλιζαν πως δεν θα υπήρχε καμιά αντισταθμιστική πτώση της ταχύτητας στα V και V1. Δεν έπρεπε μόνο να δημιουργείται χρήμα, αλλά να εξασφαλίζεται και η χρήση του. Αυτό ήταν που εφαρμόστηκε στη Γερμανία και είδαμε τα αποτελέσματα που είχε στην οικονομία της χώρας μέσα σε μια πενταετία, γι’ αυτό και όχι άδικα ο Χίτλερ θεωρήθηκε ως ο πρώτος εφαρμοστής της Κεϋνσιανικής θεωρίας.

Η γενική θεωρία

Όλα αυτά συμπεριελήφθησαν στο δεύτερο βιβλίο που έγραψε το 1936 με τίτλο "Γενική Θεωρία της Απασχόλησης του Τόκου και του Χρήματος". Ο Κέυνς υποστήριζε την αναδιανομή μέρους των κερδών του κεφαλαίου στις κατώτερες τάξεις, με τη μορφή κοινωνικών επιδομάτων και άλλων παροχών (Κεϋνσιανική ρύθμιση), προκειμένου να αποφεύγεται η δυσαρέσκεια των στρωμάτων αυτών και κατά συνέπεια οι αναταραχές. Ας σημειωθεί όμως ότι μια τέτοια ρύθμιση δεν ήταν ποτέ στόχος του ίδιου του Κέυνς. Ο Κέυνς πρότεινε την άνοδο των δημοσίων δαπανών σε περιόδους κρίσεων για να καλύψουν μέρος του ελλείμματος ζήτησης, που, υπό προϋποθέσεις μπορεί να οδηγήσει την οικονομία μακριά από μια θέση ισορροπίας πλήρους απασχόλησης. Οι δημόσιες δαπάνες μπορεί να ξοδεύονται ως επιδόματα ανεργίας κτλ, ο κύριος στόχος όμως δεν είναι η αναδιανομή αλλά η επανόρθωση της ισορροπίας. Μάλιστα η αύξηση της φορολογίας σε περιόδους κρίσης είναι πλήρως αντίθετη στη νοοτροπία του Κέυνς ο οποίος ζητά αύξηση των επενδύσεων στις κρίσεις, με χρήματα τα οποία προέρχονται από τα πλεονάσματα στις καλύτερες εποχές. Το βασικό συμπέρασμα του Κέυνς ήταν ότι το οικονομικό σύστημα μπορούσε να ισορροπήσει και χωρίς καθολική απασχόληση, όπως πίστευαν μέχρι τότε και μάλιστα σε περιόδους με συνεχιζόμενη υψηλή ανεργία. Τα τελικά αίτια της «ισορροπίας της υποαπασχόλησης», όπως την ονόμαζαν οι οικονομολόγοι της εποχής, βρίσκονταν στις προσπάθειες ατόμων και επιχειρήσεων να αποταμιεύσουν περισσότερα χρήματα, από όσα ήταν συμφέρον εκείνη την εποχή στους επιχειρηματίες να επενδύουν. Ό,τι αποταμιεύεται θα πρέπει τελικά να ξοδευτεί, διαφορετικά θα υπάρξει έλλειμμα στην αγοραστική δύναμη, κάτι το οποίο αντιτίθετο στην καθιερωμένη μέχρι τότε οικονομολογία, που πίστευε πως το εισόδημα από την παραγωγή των διαφόρων προϊόντων ήταν αρκετό για να αγοράσει αυτά τα προϊόντα. Θεωρούσαν πως οι αποταμιεύσεις επενδύονταν πάντοτε. Αν και δεν το αρνήθηκε αυτό ο Κέυνς, απέδειξε πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί με μια πτώση στη συνολική παραγωγή της οικονομίας. Μια τέτοια ύφεση θα περιόριζε τις αποδοχές, θα μετέτρεπε τα εμπορικά κέρδη σε απώλειες και ενώ θα περιόριζε τις επενδύσεις, θα περιόριζε τις αποταμιεύσεις ακόμη περισσότερο. Η θεραπεία κατά τον Κέυνς ήταν η κάθε κυβέρνηση να δανείζεται και να επενδύει. Αν δανειζόταν και επένδυε αρκετά, όλες οι αποταμιεύσεις θα αντισταθμίζονταν με επενδύσεις σ’ ένα υψηλό επίπεδο παραγωγής και απασχόλησης. Η «γενική θεωρία» επικύρωνε τη θεραπεία που είχε προτείνει από παλιά.

Η καθιέρωση των ιδεών του στις ΗΠΑ

Η δημοσίευση της «γενικής θεωρίας» έγινε βασικό θέμα συζητήσεων στα οικονομικά πανεπιστήμια με πρώτο το Χάρβαρντ, καθώς ούτε λίγο ούτε πολύ περιέγραφε μια λύση χωρίς επανάσταση, όπου ο ευχάριστος κόσμος μας παρέμενε και θα έφευγαν η ανεργία και η οδύνη. Βέβαια οι ιδέες εκείνες έγιναν περισσότερο αποδεκτές από τους φοιτητές αυτών των πανεπιστημίων και όχι από τους καθηγητές, οι οποίοι τις έβλεπαν αποδοκιμαστικά. Ωστόσο δεν μπόρεσαν να ανακόψουν την ορμή τους, καθώς η κοινωνία την περίοδο εκείνη του μεγάλου μαρασμού, είχε ανάγκη από κάτι καινούργιο και πόσο μάλλον από ιδέες, που φαινόντουσαν πραγματοποιήσιμες. Μια τέτοια ανάγκη φαίνεται να έκανε τον Μάρινερ ‘Ηκλς, (Marriner Stoddard Eccles), πρόεδρο του Ομοσπονδιακού Τραπεζικού Συστήματος, ο οποίος είχε δει ουρές ανθρώπων στις τράπεζές του να προσπαθούν να πάρουν τα χρήματά τους, κόσμο να αναζητά εργασία χωρίς καμιά ελπίδα, αγρότες με ανύπαρκτο εισόδημα να ζουν σε άθλιες συνθήκες έξω από τα όρια της πόλης, να αναρωτηθεί γιατί να μην δοκιμάσει έστω η κυβέρνηση να δημιουργήσει θέσεις εργασίας ξοδεύοντας χρήματα σε επενδύσεις; Αυτός και ο βοηθός του, ο καναδός Λώτσλιν Κιούρι, καθηγητής στο Χάρβαρντ και προς το τέλος της δεκαετίας του 1930 σύμβουλος του προέδρου Ρούζβελτ σε οικονομικά ζητήματα, ήταν οι πρωτεργάτες της λεγόμενης Κεϋνσιανικής επανάστασης. Ακολούθησαν και άλλοι, άνθρωποι με μεγάλη επιρροή στη χώρα, με αποτέλεσμα προς το τέλος της δεκαετίας την αποδοχή του Κέυνς και των ιδεών του στην αμερικανική οικονομική σκέψη. Παρ΄ όλα αυτά όμως οι ενέργειες για την πρακτική εφαρμογή των ιδεών του ήταν άτονες! Έπρεπε να ξεσπάσει ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος για να φέρει την κεϋνσιανική θεραπεία.

Μαθήματα από το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο

Ο πόλεμος αποκάλυψε δύο από τα πιο σταθερά χαρακτηριστικά της κεϋνσιανικής επανάστασης: το ένα ήταν η ηθική διαφορά ανάμεσα στις δαπάνες για το καλό του κόσμου και τις δαπάνες για τον πόλεμο. Κατά τη διάρκεια του μαρασμού, πίστευαν πως τα περιορισμένα έξοδα για τους ανέργους, ήταν επικίνδυνα για την οικονομία. Τώρα οι αυξημένες δαπάνες για τον πόλεμο ήταν ασφαλείς. Μήπως δεν ισχύει κάτι τέτοιο ακόμη και σήμερα; Οι αυξημένες αυτές δαπάνες περιόρισαν την ανεργία στις ΗΠΑ σε σημείο που από κάποια στιγμή και μετά οι άνεργοι να σπανίζουν. Ταυτόχρονα με την εξάλειψη της ανεργίας όμως, έκανε την εμφάνισή του ο πληθωρισμός, ο οποίος θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, κατά τον Κέυνς πάντα, με αύξηση στους φόρους, ώστε να αντισταθμιστούν οι δαπάνες και να διατηρηθεί χαμηλό το έλλειμμα του προϋπολογισμού της χώρας. Επί πλέον, το κόστος ζωής θα έπρεπε να μείνει σταθερό κι αν κρινόταν αναγκαίο να επιδοτούντο ακόμη και τα τρόφιμα και αν κάποια ευρίσκονταν σε ανεπαρκείς ποσότητες να μοιράζονταν με δελτίο. Το εγχείρημα είχε επιτυχία, οι τιμές παρέμειναν σχεδόν σταθερές καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου και μόνο όταν αυτός τελείωσε και σταμάτησε ο έλεγχος των τιμών το 1946, τότε αυξήθηκαν. Η ίδια πολιτική τιμών εφαρμόστηκε και μάλιστα με επιτυχία και στην Αγγλία. Αυτό ήταν. Η γενική θεωρία έγινε πράξη. Και εφ’ όσον είχε επιτυχία στον πόλεμο, γιατί να μην έχει και στην ειρήνη. Μόνο σε ένα σημείο είχε αδυναμία το κεϋνσιανικό σύστημα, στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού!

Bretton Woods

To 1944 μια αντιπροσωπεία από 44 κράτη συγκεντρώθηκαν στο Bretton Woods της πολιτείας New Hampshire, για να πάρουν αποφάσεις, οι οποίες θα εξασφάλιζαν πως λάθη του παρελθόντος τα οποία σχετίζονταν με το χρυσό και τις επανορθώσεις, δεν θα επαναλαμβανόταν. Δεν ήταν συνδιάσκεψη κρατών, ήταν κάτι σαν αναμέτρηση των 44 εκπροσώπων και του Κέυνς! Αποτέλεσμα αυτής της «αναμέτρησης» ήταν η δημιουργία της Διεθνούς Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και του γνωστού μας πλέον Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Η πρώτη θα ασχολούνταν με την παροχή βοήθειας και όχι με την τιμωρία εκ μέρους των νικητριών δυνάμεων, για την ανασυγκρότηση των χαμένων, (αυτό δηλαδή που υποστήριξε ο Κέυνς στον φιλιππικό του για τη συνθήκη των Παρισίων) και το δεύτερο θα έδινε κάποιο μικρό ποσοστό ελαστικότητας στην κυριαρχία του χρυσού, (καμιά σχέση με τα σημερινά του «καθήκοντα»). Όποια χώρα βρισκόταν σε ύφεση, θα μπορούσε να δανειστεί από το ΔΝΤ με σκοπό να την ξεπεράσει. Ο πόλεμος τελείωσε και η Αγγλία ζήτησε δάνειο, (3,75 δις δολάρια), για να ανασυγκροτηθεί η οικονομία της, να βελτιωθεί η παραγωγή και να αρχίσουν και πάλι οι εξαγωγές να πληρώνουν για τις εισαγωγές. Ένας από τους διαπραγματευτές αυτού του δανείου ήταν και ο Κέυνς. Κατά τη διάρκεια του πολέμου η στερλίνα ήταν υπό αυστηρό συναλλαγματικό έλεγχο και εξ αιτίας τούτου πολλοί, (έμποροι της μαύρης νομισματικής αγοράς, κερδοσκόποι, αλλά και τράπεζες), είχαν συσσωρεύσει «πολεμικούς θησαυρούς» σε αυτό το μη μετατρέψιμο νόμισμα. Ένας από τους όρους του δανείου όριζε, πως θα γινόταν ολοκληρωτικά και ελεύθερα μετατρέψιμο σε δολάρια, άρα και σε χρυσό, το 1947, (όπως προέβλεπε το χρονοδιάγραμμα). Αυτό ήταν. Όλοι όσοι είχαν στερλίνες έτρεξαν να τις μετατρέψουν σε δολάρια. Μέσα σε λίγες μέρες το δάνειο είχε εξαφανιστεί. Το 1925 η υπερτιμημένη στερλίνα, έφερε την ευθύνη για τα καταστροφικά αποτελέσματα στην οικονομία. Είκοσι δύο χρόνια αργότερα φέρει την ευθύνη για την εξαφάνιση του 1ου μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο αγγλικού δανείου! Ο Κέυνς πίστευε πως αυτοί που αποφαίνονται μόνοι τους για την οικονομική τους σοφία, είχαν μια θαυμάσια συνέπεια, ειδικά στα λάθη τους! Μετά το φιάσκο του αγγλικού δανείου, ήρθε το σχέδιο Μάρσαλ, (για το οποίο έχω αναφερθεί στο παρελθόν). Τα αποτελέσματα της θεωρίας του Κέυνς ήταν τώρα χειροπιαστά. Είχαν όλοι καταλάβει πως έπρεπε να παρέχεται βοήθεια στον ηττημένο εχθρό και όχι να τιμωρείται!

Η μετά Κέυνς εποχή

Για περίπου τριάντα χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, ο καπιταλισμός λειτούργησε τέλεια. Παντού, στις βιομηχανοποιημένες χώρες, η παραγωγή αυξήθηκε και η ανεργία ήταν χαμηλή. Όταν κάτι πήγαινε στραβά, οι κυβερνήσεις επέμβαιναν και απέτρεπαν την κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας, όπως ακριβώς είχε προτείνει ο Κέυνς. Παρά τα θετικά, υπήρχαν σαφώς και μειονεκτήματα στην κεϋνσιανική θεωρία. Οι φτωχές χώρες, όπως και η δική μας δυστυχώς, δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν την ανάπτυξη των βιομηχανικών χωρών μέσα από τη στήριξη των χρημάτων Μάρσαλ, γιατί απλούστατα τους έλλειπαν η βιομηχανική εμπειρία, η ικανότητα, η πειθαρχία, οι υποδομές και επιπλέον μια αποτελεσματική κεντρική κρατική διοίκηση. Αυτά δυστυχώς δεν μπορούσαν να αγοραστούν με χρήματα! Ένα άλλο τυφλό σημείο της θεωρίας, στο οποίο αναφερθήκαμε νωρίτερα ήταν και η αδυναμία της στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού. Ενώ είχε αποτελεσματικές λύσεις για τη διαχείριση της ύφεσης και της ανεργίας, στον τομέα αυτόν μειονεκτούσε. Έγινε κατά κάποιο τρόπο κατανοητό πως οι ιδέες του Κέυνς ήταν εφαρμόσιμες στις πλούσιες χώρες και όχι στις φτωχές. Διαπιστώθηκε επίσης πως η εποχή Κέυνς είχε περιορισμένο διάστημα ζωής. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 60 οι τιμές ανέβαιναν σταθερά, με αποτέλεσμα να αυξάνεται και ο πληθωρισμός. Ο πληθωρισμός θεραπεύεται με υψηλά ποσοστά ανεργίας, κάτι τέτοιο όμως αντιτίθετο στην ουσία της κεϋνσιανικής θεωρίας, η οποία σκοπό είχε κυρίως να τη θεραπεύσει. Έτσι, αργά, αλλά σταθερά οι οικονομικοί εγκέφαλοι έπρεπε να βρουν άλλες οδούς, που να μπορούσαν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.

Ο καιρός της φούσκας

Μετά το κραχ του 1929, η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος μπήκε σε κανόνες, υπό κρατική επιτήρηση θα έλεγε κανείς, ώστε να αποφευχθεί τυχόν επανάληψη παρόμοιου φαινομένου. Κι αυτό φαίνεται να λειτούργησε καλά για περίπου πενήντα χρόνια. Κάπου προς τα τέλη της δεκαετίας του 70, οι τράπεζες άρχισαν να επιδιώκουν όλο και περισσότερο την ανεξαρτητοποίησή τους από τους κρατικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς, με σκοπό να παίξουν χωρίς φραγμούς το παιχνίδι της κερδοσκοπίας, χρησιμοποιώντας τα κεφάλαια που στριμώχνονταν στα θησαυροφυλάκιά τους. Σε όλες τις περιπτώσεις, αλλά με διαφορετική ταχύτητα, οι κυβερνήσεις έκαναν πίσω παρέχοντας στους τραπεζίτες ό,τι ζητούσαν και πριν την αυγή της νέας χιλιετίας ανεξαρτητοποιήθηκαν πλήρως. Σ’ αυτό βοήθησε βέβαια κυρίως η διαφθορά των κυβερνώντων, η οποία σε όλες τις περιπτώσεις έπαιξε αποφασιστικό ρόλο. Θεωρήθηκε λοιπόν επένδυση από τους τραπεζίτες με μακροπρόθεσμα οφέλη το λάδωμα των κυβερνήσεων, με σκοπό να αφήσουν το χρήμα να ξεζουμίσει τις ανυποψίαστες οικονομίες και τον άπειρο λαό, που με την ιδέα της αποκομιδής κερδών και της ανόδου του στο κοινωνικό στερέωμα, δεν δίσταζε να επενδύσει το μικρό ούτως ή άλλως κομπόδεμά του σε προϊόντα που ούτε να τα προφέρει δεν γνώριζε. Ακόμη και σήμερα αν ρωτήστε κάποιον τι είναι τα CDS, το πιο πιθανό είναι να σας πει πολλά CD! Δείτε τι έγινε με το χρηματιστήριο της Αθήνας την περίοδο 1999-2001. Οι περισσότεροι γνωρίζαμε πως κάποια στιγμή η φούσκα θα σκάσει, αλλά κανείς μας δεν έκανε πίσω! Παρατούσαμε ό,τι κι αν κάναμε για να ακούσουμε πώς έκλεισε η τάδε ή η δείνα μετοχή και να υπολογίσουμε τα κέρδη μας στο τέλος κάθε συνεδρίασης! Δεν αρκούμασταν σε κέρδη 10 και 20%. Περιμέναμε να πλουτίσουμε! Δεν μας έφτανε η αφέλειά μας, γίναμε και άπληστοι. Η φούσκα έσκασε κι ακόμα να συνέλθουμε. Όπως λέει κι ο λαός, «όποιος γυρεύει τα πολλά, χάνει και τα λίγα».

Το εύκολο χρήμα

Σε παγκόσμιο επίπεδο τα πρώτα σύννεφα της κατάρρευσης φάνηκαν με την αυγή της νέας χιλιετίας. Με αφετηρία τη χειραφέτησή τους, πολλές τράπεζες συνασπίστηκαν και δημιούργησαν επενδυτικά σχήματα παγκόσμιας εμβέλειας και τεράστιας κεφαλαιακής επάρκειας. Τα τρικ στα διάφορα προϊόντα, είτε παράγωγα ονομάζονταν αυτά, είτε δομημένα ομόλογα, είτε CDO’s, (χρεωστικά ομόλογα), σε συνδυασμό με τα CDS, (ασφάλιστρα μη πληρωμής), κατέστησαν κάτι παραπάνω από εύκολο το δανεισμό, αφού ουσιαστικά πληρωθούν δεν πληρωθούν τα δάνεια, οι τράπεζες ήταν εξασφαλισμένες. Τόσο μεμονωμένα άτομα, όσο και Κράτη ολόκληρα, έπεσαν απερίσκεπτα στη δίνη του εύκολου χρήματος, μην υπολογίζοντας πως κάποια στιγμή θα χρειαστεί να πληρωθούν τα δανεικά. Κι άντε να την πατήσω εγώ ως ευφάνταστος και ευκολόπιστος πολίτης, αλλά οι κυβερνήσεις, πώς πιάστηκαν κορόιδα; Φταίει η κοινωνική τους πολιτική, οι κομματικές επιδιώξεις, φταίει η διαφθορά των κυβερνήσεων; Εμείς σίγουρα δε φταίμε, όμως καλούμαστε να τραβήξουμε τα πάνδεινα ώστε να σωθεί σήμερα η Ελλάδα. Παρακολουθήστε την πορεία της χώρας μας, από το 1974 και το πρώτο μετά τη μεταπολίτευση δάνειο από το ΔΝΤ, τη δήλωση του Ανδρέα Παπανδρέου, (το 1986 αν θυμάμαι καλά), πως «δαπανάμε σαν κοινωνία πιο πολλά από ό,τι παράγουμε», την παρ’ ολίγον χρεωκοπία το 1994, την με κομπίνα ένταξη στο Ευρώ το 2002 και το θρυλικό «λεφτά υπάρχουν» του υιού Παπανδρέου το 2009 και διαπιστώστε πως μόνο ένας τυφλός δεν θα έβλεπε πού θα κατέληγε αυτή η πορεία. Οι κυβερνήσεις μας εθελοτυφλούσαν μπροστά στη σταθερή αύξηση των υποχρεώσεών μας έναντι των δανείων με ταυτόχρονη μείωση των προοπτικών αποπληρωμής τους. Δανειζόμασταν και εξακολουθούμε να το κάνουμε χωρίς φραγμούς για να πληρώνουμε παλαιότερα δάνεια! Δεν συνετιστήκαμε, (εννοώ το Κράτος), ούτε παραδειγματιστήκαμε από την Αργεντινή, δεν συγκινηθήκαμε από την Ισλανδία, δεν υποψιαστήκαμε από την πτώση της Lehman το 2008 και όταν φτάσαμε στο απροχώρητο ζητήσαμε συμβουλές από την Ουγγαρία! Κι επειδή ό,τι κάνουμε φροντίζουμε να γίνεται με τρόπο μοναδικό, είχαμε και την παγκόσμια πρωτοτυπία να πάθουμε αυτό που πάθαμε εξ αιτίας των χρεών της κεντρικής κυβέρνησης της χώρας μας και όχι των τραπεζών! Οι κυβερνήσεις μας σε κάποιες περιπτώσεις αναγκάστηκαν να χρεωθούν, (θυμηθείτε τι έγραφα παλαιότερα για τους οικονομικούς δολοφόνους), αλλά τα χρήματα αυτής της «τοκογλυφίας» στην πλειοψηφία τους χρησιμοποιήθηκαν για οτιδήποτε άλλο εκτός από έργα και υποδομές, οι οποίες ίσως μελλοντικά έφερναν χρήματα στα ταμεία του κράτους. Έτσι φτάσαμε να είμαστε η χώρα με το μεγαλύτερο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ της στον κόσμο! Κι εδώ πρωτιά!

Επίλογος

Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει σε σιγουριά πού θα βγάλουν οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές μας. Θα πρέπει να το σκεφτούν όμως πολύ καλά οι ευρωπαίοι εταίροι μας, αν θα μας αποβάλουν από το Ευρώ ή όχι, καθώς κάτι τέτοιο θα έχει οδυνηρές συνέπειες σε ολόκληρη την Ε.Ε. αν πρωτίστως δεν θωρακιστεί καταλλήλως. Ίδωμεν. Προς το παρόν αναμένουμε την ανακοίνωση του PSI και τη λήψη νέων μέτρων για μειώσεις σε μισθούς, συντάξεις και δαπάνες γενικότερα. Αυτές τις μειώσεις φοβήθηκαν ως φαίνεται οι βουλευτές μας και φρόντισαν να πάρουν ήδη από το Δεκέμβριο προκαταβολικά ολόκληρη την αύξηση του μισθού τους για το 2012! Κάτι τέτοια ακούμε και γινόμαστε έξαλλοι.

Θα τολμήσω επίσης ως σύγχρονος προφήτης να προβλέψω, (όπως έκαναν παλαιότερα, διανοούμενοι, πολιτικοί ή θρησκευτικοί παράγοντες της χώρας μας για τη σημερινή κατάντια), πως το πολύ σε εβδομήντα χρόνια από τώρα, οι μελλοντικές γενιές θα βιώσουν παρόμοιες οικονομικές καταστάσεις. Η Ιστορία θα επαναληφθεί με άλλα δεδομένα φυσικά, όπως έγινε τόσες φορές στο παρελθόν, διότι το χρήμα, με όποια μορφή κι αν εμφανιστεί, θα λειτουργήσει με το ίδιο τρόπο.

Υστερόγραφο

Θα ήταν αδύνατον να χωρέσουν σε δύο μικρές αναρτήσεις όλες οι πληροφορίες σχετικά με το χρήμα και το ρόλο που έπαιξε κατά τους προηγούμενους αιώνες στις οικονομίες των εθνών. Θα ήταν άλλωστε εγωιστικό να νομίσω πως μπορώ να κατορθώσω εγώ αυτό που άλλοι χρειάστηκαν βιβλία ολόκληρα για να το καταφέρουν. Νομίζω όμως πως τα γεγονότα σταθμοί έχουν στην πλειοψηφία τους αναφερθεί και μπορεί ο κάθε αναγνώστης να βγάλει τα συμπεράσματά του για τα όσα συμβαίνουν στις μέρες μας.

Δεν ήθελα να κόψω το κείμενο σε συνέχειες. Ελπίζω να αντέξατε να το διαβάσετε μέχρι τέλος. Το επόμενο υπόσχομαι να είναι πολύ μικρότερο.