Ημέρα Μνήμης

Εισαγωγή

Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ έστω και επιγραμματικά στη σημερινή μέρα. Γνωρίζω πως πολλά ιστολόγια έχουν ήδη ασχοληθεί λεπτομερειακά με τη 19η Μαΐου, ως ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ποντίων, ωστόσο θεωρώ πως όλοι μας ως Έλληνες πρέπει έστω και αργά και με όποια μέσα διαθέτουμε να δώσουμε σε όλους όσους προσπαθούν να υποβαθμίσουν τη σημασία του γεγονότος αυτού, να καταλάβουν πως οι θηριωδίες εκείνες και οι χώρες που τις προκάλεσαν θα πρέπει να τύχουν διεθνούς κατακραυγής, ώστε να αποφευχθούν παρόμοια φαινόμενα στο μέλλον. Ο όρος γενοκτονία χαρακτηρίζει νομικά τη σκόπιμη μαζική εξόντωση λαών φυλών ή ομάδων και υιοθετήθηκε μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο, στη δίκη της Νυρεμβέργης το 1945, κυρίως για τις κτηνωδίες των Γερμανών κατά των Εβραίων.

Γενικά

Η μεγαλύτερη γενοκτονία στον 20ο αιώνα είναι εκείνη που διεπράχθη στο διάστημα 1933 -1945 από το ναζιστικό καθεστώς κατά των Εβραίων στις ελεγχόμενες απ’ αυτό χώρες, που αποτελεί και τη μαζικότερη εξόντωση πληθυσμού, καθώς την περίοδο αυτή θανατώθηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης το 90% των Εβραίων κατοίκων της Πολωνίας και της Γερμανίας.

Η γενοκτονία που μνημονεύουμε σήμερα είναι αυτή που διαπράχθηκε από το Τουρκικό καθεστώς κατά των Ελλλήνων του Πόντου. Με σφαγές την περίοδο 1885 – 86 και με την απόφαση της Τουρκικής κυβέρνησης το 1915 πως «η Τουρκία είναι μόνο για τους Τούρκους», άρχισε και συνεχίστηκε μέχρι το 1922 ένα ανελέητο κυνηγητό όλων των μη τούρκικων πληθυσμών, με αποτέλεσμα μεταξύ άλλων να εξοντωθούν πάνω από 220.000 Πόντιοι και περί το ενάμισι εκατομμύριο Αρμένιοι!

Η μεγαλύτερη γενοκτονία ίσως της παγκόσμιας ιστορίας ίσως είναι αυτή της εξόντωσης των ινδιάνικων φυλών της Αμερικής από τους ευρωπαίους κατακτητές, η οποία συνεχίζεται σε κάποιες περιοχές κυρίως της Ν. Αμερικής ακόμη και σήμερα! Οι ιστορικοί τη χαρακτηρίζουν ως την πλέον οργανωμένη και συστηματική εξόντωση πληθυσμών, καθώς χρησιμοποιήθηκαν όλα τα μέσα προς αυτόν το σκοπό, όπως: εξόντωση, δολοφονίες, διωγμοί, καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος κ.λπ. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να συρρικνωθεί ή να αναγκαστεί σε μετανάστευση ο υπάρχον πληθυσμός, ώστε να καταστεί ευκολότερη η «κατάκτηση της Δύσης».

Σύμβαση γενοκτονίας

Η συστηματική εξολόθρευση μιας ομάδας πληθυσμού, όχι για κάτι που έκανε, αλλά για κάτι που είναι, ανάγκασε τον ΟΗΕ να αναγνωρίσει τη γενοκτονία ως έγκλημα του διεθνούς δικαίου το 1946, (πολύ αργότερα από τη διάπραξή του) και υιοθέτησε σύμβαση το 1948 «για την πρόληψη και την καταστολή του εγκλήματος της γενοκτονίας». Με νεώτερη σύμβαση το 1968 η γενοκτονία αποτελεί διεθνές έγκλημα, είτε πραγματοποιείται σε καιρό ειρήνης είτε σε καιρό πολέμου και δεν παραγράφεται. Η Βουλή των Ελλήνων περίμενε μέχρι το 1994 για να αναγνωρίσει και επίσημα τη γενοκτονία των Ελλήνων Ποντίων από τους Τούρκους και ανακήρυξε την 19η Μαΐου ημέρα μνήμης, (19 Μαΐου 1919 έγινε η απόβαση του τουρκικού στρατού στην Τραπεζούντα και σήμανε το τέλος του Ποντιακού Ελληνισμού), για να επανέλθει πρόπερσι με το γνωστό βιβλίο της ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού να την υποβαθμίσει σε «συνωστισμό»!

Ιστορία

Ο διωγμός του Ελληνικού στοιχείου ξεκίνησε από τη στιγμή της πτώσης της Κωνσταντινούπολης το 1453, με την πολιορκία της Τραπεζούντας το 1461, καθώς και με διωγμούς και συνεχή μέτρα κατά των Ελλήνων στους αιώνες που ακολούθησαν. Εντάθηκε το κυνηγητό αυτό στις αρχές του 20ου αιώνα παράλληλα με τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, καθώς τα περισσότερα Ευρωπαϊκά κράτη είχαν εμπλακεί σ’ αυτόν και έτσι το πεδίο δράσης για την επιχείρηση εξόντωσης του Ελληνικού στοιχείου από τους Τούρκους ήταν ελεύθερο. Έτσι πέραν τις συστηματικές δολοφονίες Ποντίων στη Μικρά Ασία την περίοδο 1908 – 1915, έχουμε το 1916 την εκπόνηση και εφαρμογή του σχεδίου εξόντωσης του άμαχου Ελληνικού πληθυσμού από τους Τούρκους στρατηγούς. Η αρχή έγινε στην πόλη Σαμψούντα και τις γύρω περιοχές. Γλίτωσε μόνο η Τραπεζούντα, η οποία ευρίσκετο υπό την κατοχή των Ρώσων από τον Απρίλιο του 1916. Όταν όμως αποχώρησε το Ρωσικός στρατός το 1918, η πόλη έμεινε ανυπεράσπιστη να περιμένει τη χαριστική βολή των Τούρκων, η οποία επήλθε στις 19 Μαΐου του 1919. Γλίτωσαν μόνο όσοι ακολούθησαν το Ρωσικό στρατό και εγκαταστάθηκαν στις περιοχές του Καυκάσου, της Γεωργίας, της σημερινής Αρμενίας κ.λπ. Όσοι έμειναν γνώρισαν την Τουρκική θηριωδία, καθώς είτε αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν, είτε εξοντώθηκαν επί τόπου. Οι όποιες ελπίδες για ένταξη του Πόντου στο Ελληνικό κράτος μετά το τέλος του Α’ παγκοσμίου πολέμου εξανεμίστηκαν, επειδή ο Βενιζέλος έκρινε πως η περιοχή ήταν απομακρυσμένη και δεν θα μπορούσε να προστατευθεί αποτελεσματικά. Αντ΄αυτού πρότεινε τη δημιουργία μιας Αρμενοποντιακής ομοσπονδίας, κάτι που υλοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 1920. Το Νοέμβριο του ίδιου έτους όμως ηττήθηκε ο στρατός της ομοσπονδίας αυτής από τις δυνάμεις του Κεμάλ, οι Αρμένιοι συνθηκολόγησαν και οι Πόντιοι έμειναν μόνοι τους. Από τότε και μέχρι τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, ο Τουρκικός στρατός αφάνιζε συστηματικά κάθε Ποντιακό στοιχείο από την επικράτεια. Όσοι απέμειναν, με τη βοήθεια των συμμαχικών δυνάμεων μεταφέρθηκαν με καράβια και εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές στην Ελλάδα. Γεγονός είναι πάντως πως την περίοδο εκείνη φονεύθηκαν περίπου 200,000 Πόντιοι.

Με παρόμοιο τρόπο μεθοδεύτηκε και η εξόντωση των Αρμενίων, η οποία ξεκίνησε στις 24 Απριλίου του 1915, με τη συγκέντρωση και την εκτέλεση των αρχόντων στην Κωνσταντινούπολη. Οι Νεότουρκοι ανάγκασαν σε επιστράτευση όλους τους δυνάμενους να φέρουν όπλα, καθώς και να παραδώσουν τα κυνηγετικά τουφέκια που κατείχαν. Οι γέροντες, οι γυναίκες και τα παιδιά υποχρεώθηκαν να ακολουθήσουν τη λεγόμενη «Πορεία Θανάτου», αναγκαστικές μετακινήσεις με τη δικαιολογία της δήθεν αλλαγής περιοχής. Οι συνοδοί τους, άλλοτε τους έστηναν ενέδρες θανάτου και άλλοτε τους εκτελούσαν χωρίς λόγο. Όσοι άντεξαν φονεύθηκαν στον τόπο προορισμού, στην έρημο της Συρίας Dezor. Ελάχιστοι επιβίωσαν, κυρίως βοηθούμενοι από τους Άραβες. Συνολικά σκοτώθηκαν ενάμισι εκατομμύριο Αρμένιοι. Πολλές χώρες έχουν μέχρι σήμερα αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Αρμενίων, όπως π.χ. η Γαλλία, η Ελλάδα και η Κύπρος, η δε Τουρκία την αρνείται σθεναρά, ενώ έχει ποινικοποιήσει την όποια αναφορά στο θέμα, (βλέπε δολοφονία Τούρκου δημοσιογράφου στην Κων-πολη επειδή ασχολήθηκε με το θέμα).

Επίλογος

Ποια χώρα, ως κατακτητής δεν θα φρόντιζε να μειώνει στο ελάχιστο την πιθανότητα ξεσηκωμού των κατακτημένων; Και πώς θα το κατάφερνε αυτό; Με πράξεις βίας και λήψη προληπτικών μέτρων, όπως η μετεγκατάσταση πληθυσμών από ευαίσθητες περιοχές. Υπάρχουν αρκετά τέτοια παραδείγματα στην Ιστορία μας. Ελάχιστα όμως σε καιρούς ειρήνης και ακόμη πιο σπάνια με αφανισμό συγκεκριμένης ομάδας ανθρώπων. Η Τουρκία προσπάθησε να αφανίσει τρεις διαφορετικές ομάδες λαών που κατοικούσαν στην επικράτειά της. Τους Πόντιους, τους Αρμένιους και τους Ασσύριους. Όσον αφορά το Ελληνικό στοιχείο, οι διωγμοί δεν σταμάτησαν, παρά μόνον όταν στην Κωνσταντινούπολη έμειναν ελάχιστοι Έλληνες, (υπολογίζεται πως σήμερα ζουν εκεί περί τους δύο χιλιάδες). Παρά τον Ευρωπαϊκό της προσανατολισμό και τον εκσυγχρονισμό που θέλει να νομίζει πως τη χαρακτηρίζει, η χώρα αυτή παραμένει βαθιά ριζωμένη σε πεπαλαιωμένες αρχές, οι οποίες την κάνουν να φέρεται εγωιστικά και να μη δείχνει μεταμέλεια. Είναι η ίδια χώρα που οργάνωσε με σύγχρονο τρόπο τη «γενοκτονία» των Ελληνοκυπρίων το 1974, μόνο που αυτή τη φορά δεν τους σκότωσε όλους, απλά τους ανάγκασε σε ξεριζωμό. Είναι η ίδια χώρα που έκλεισε τη θεολογική σχολή στη Χάλκη, για να σβήσει κάθε ελπίδα ανόρθωσης. Είναι η ίδια χώρα που «υμνεί» τα ανθρώπινα δικαιώματα και χαράζει Ευρωπαϊκή πορεία. Προσωπικά της εύχομαι να καταφέρει να απαγκιστρωθεί από τα φαντάσματα του παρελθόντος και να συμπορευτεί με τις σύγχρονες διεθνείς επιταγές.