Βατραχομυομαχία

Ιστορικά Στοιχεία

Με αυτήν την ονομασία είναι γνωστό το έπος που παρωδεί την Ιλιάδα του Ομήρου και διακωμωδεί τον Τρωικό πόλεμο, αλλά αντί για Τρώες και Αχαιούς έχει βατράχους και ποντίκια. Οι πρώτοι είναι κάτοικοι ενός έλους και οι δεύτεροι ζουν στις γύρω περιοχές. Το έργο δεν είναι σίγουρο πότε και από ποιον γράφτηκε, (κάποιοι ισχυρίζονται μάλιστα πως είναι έργο του ίδιου του Ομήρου), η σύλληψη της ιδέας πάντως αποδίδεται στον Αίσωπο, μύθος του οποίου είναι το μοναδικό αυτό «ζωικό» έπος της ιστορίας μας. Το πρωτότυπο κείμενο αποτελείται από 300 περίπου στίχους, αλλά υπάρχει και μια σύγχρονη επεξεργασμένη – εμπλουτισμένη έκδοση, (Β’) του 1864, (της χρονιάς που ενώθηκαν τα Επτάνησα με την υπόλοιπη Ελλάδα), από τον λόγιο Δον Γεώργιο Όστοβικ.

Αν και το έπος γράφτηκε πριν από δυόμισι χιλιάδες περίπου χρόνια, παραμένει πάντα επίκαιρο, στις κατά καιρούς καταστάσεις που βιώνει κάθε τόπος, καθώς η εξέλιξη και η επικράτηση στον οποιοδήποτε χώρο, (κοινωνικό, επιχειρηματικό, πολιτικό, δημοσιογραφικό κ.λπ.), ακολουθεί τον κανόνα της «απώθησης». Συνήθως δεν επικρατεί ο πιο ικανός, αλλά ο πιο δυνατός. Και δυνατός νοείται όχι μόνον αυτός που έχει σωματική ρώμη, αλλά κυρίως παράπλευρη υποστήριξη, κάτι που αποτελεί βασική προϋπόθεση ανέλιξης. Παραδείγματα πάμπολλα σε οποιαδήποτε εποχή και αν το εξετάσει κανείς, γι’ αυτό και η Βατραχομυομαχία ήταν ιδιαίτερα διάσημη κατά την περίοδο του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Η τελευταία και ποιο σύγχρονη εκδοχή της ήταν αυτή που παρακολουθήσαμε την περασμένη Τρίτη, ανάμεσα στους δύο πρώτους πολιτικούς αρχηγούς.

Ο μύθος

Σύμφωνα με το μύθο λοιπόν, σ’ ένα έλος στο οποίο ζουν βατράχια φτάνει κάποια μέρα ένας ποντικός, (ονόματι Ψυχάρπαγας), προσπαθώντας να ξεφύγει από τις γάτες που τον κυνηγούσαν. Αφού σιγουρεύτηκε ότι ξέφυγε, στάθηκε στην άκρη της λίμνης, ήπιε νερό, πλύθηκε και άραξε να ξεκουραστεί. Ο Φουσκομάγουλος, (βάτραχος, άρχοντας της λίμνης, ή Λιμνάρχης), που τον είδε φοβήθηκε μήπως φέρει γνωστούς και συγγενείς μαζί του και εγκατασταθούν όλοι μαζί στο χώρο των βατράχων και χάσουν τις ανέσεις και το μονοπώλιο του νερού και τις παροχές της παραλίμνιας έκτασης. Έτσι σκέφτηκε να του κάνει το φίλο και να τον παρακινήσει μέσα στο νερό με σκοπό να τον εξοντώσει, ώστε να εξαλειφθεί ο παραπάνω κίνδυνος.

…. Που μιαν ημέρα ο άθλιος τούτος δια να φύγη,
Από της γάτας το πικρόν και φοβερόν κυνήγι,
Είς λίμνην ήλθε τρέχοντας, μισοαποθαμένος,
Από τον φόβον έτρεμε, ήτο και διψασμένος.
Αυτού εστάθη γύρωθεν να θεωρεί την λίμνη,
Και γάτους πλειο μη βλέποντας, σκύπτει νερόν και πίνη…
…Και κει όπου επλύνετο κάτω σ’ αυτά τα βράχη,
Τον βλέπει ο Φουσκομάγουλος, τον λέγουσι Λιμνάρχη…
…τούτος θωρεί τον ποντικόν αυτού μ’ οργήν μεγάλη,
Πώς φαίνεται εξουσιαστής εις ξένον περιγιάλι,
Και λέγει αυτό που έμαθεν εδώ νερόν να πίνη,
Αν τον αφήσω ζωντανόν, στειρεύει μας την λίμνη…

Αφού έγιναν οι κλασικές συστάσεις και έσπασε ο πάγος, άρχισαν τις παινεσιές περί καταγωγής και ήθους, ώσπου στο τέλος οι δυο ξένοι έγιναν φιλαράκια. Η πονηριά του βατράχου έκανε τον ποντικό να νοιώσει οικειότητα, με αποτέλεσμα να γίνει ευκολότερα πραγματοποιήσιμος ο σκοπός του, που δεν ήταν άλλος από την εξόντωση του δεύτερου. Ο κανόνας της εξόντωσης επικρατεί σε όλες τις δραστηριότητες της ζωής μας, με καταστρεπτικά πολλές φορές αποτελέσματα για το χαμένο. «Ο νικητής παίρνει τα πάντα» όπως λέει και το παλιό γνωστό τραγούδι των ABBA, “the winner takes it all”

(Ψυχάρπαγας)
…Τ’ όνομα των γονέων μου θαυμάζεις αν ακούσεις,
Του Ψωμοφά του βασιλέ και της Γλειφομελούσης…
…βασιλικόν ανδρόγυνον είναι οι δύο ετούτοι,
Στα φαγητά περίφημοι, στους δούλους και στα πλούτη…
…Ψιχάρπαγα μ’ ονόμασε, γιατί την χάριν είχα,
Τρώγοντας τα ψωμιά αυτός ν’ αρπάζω ‘γω την ψίχα…
(Φουσκομάγουλος)

…Στην στερεάν χορεύομεν και γλυκοτραγουδούμεν,
Και απ’ αυτήν εις τα νερά ως γίγαντες πηδούμεν,
Και κάτω κατεβαίνομεν, εις εύμορφα παλάτια,
Π΄ ακόμη δεν τα είδασι των ποντικών τα μάτια.
(Ψ)…Και λέγει του, -Πώς να διαβώ να ‘δω τέτοιο παλάτι,
Χωρίς καράβι να θωρώ και χωρίς κωπηλάτη;
(Φ)…Και λέγει του, - Η ράχη μου είναι καλόν καράβι,
Πολλές φορές στο πέλαγος ακίνδυνα εδιάβη.
…Πήδα λοιπόν στην ράχην μου, και κράτει με στον ώμον,
Κ’ εγώ αρμενίζω, ‘πάγω σε εις τον βατραχοκόσμον,
Να τρώγεις και να χαίρεσει, και να δροσοκοιμάσαι,
Χωρίς παγίδας να θωρής, γάτους να μη φοβάσαι.
…Και χαίρεται ο Ψυχάρπαγας βλέποντας ν’ αρμενίζη,
Και αρχινά να τραγουδή και να γλυκοσφυρίζη…
…Κ’ ερχόμενος εις τα βαθειά, μέσα πολλά στην λίμην,
Τότε κατά την τέχνην του, βουτιά μεγάλην δίνει.
Τον άθλιον Ψυχάρπαγα από τα γενει’ αρπάζει,
Και δυνατά κρατώντας τον, κάτω τον καταιβάζει.
Εις τον βυθόν τον ‘κράτησεν εκείνος ώρα ‘λιγη,
Και πάλ’ απάνω φέρνει τον, με βάσανα τον πνίγει.

Η σύγχρονη εκδοχή του μύθου

Έτσι λοιπόν ο Φουσκομάγουλος, εκμεταλλευόμενος την αφέλεια και την απειρία του Ψυχάρπαγα τον «πνίγει» κι επειδή ο τελευταίος τυγχάνει γόνος οικογένειας πρωθυπουργών, ετοιμάζεται με όλες του τις δυνάμεις για εκδίκηση. Για να μην επαναληφθεί ο πνιγμός του 2004 και του 2007, πρέπει να δουλέψουν όλοι και κυρίως οι συμμαχίες. Το παιχνίδι το έμαθαν καλά από τις δύο τελευταίες αναμετρήσεις και γνωρίζουν πως δεν υπάρχουν περιθώρια λάθους, καθώς ο αντίπαλος είναι εξαιρετικά έμπειρος πολεμιστής και ποτέ δεν παίζει με τους κανόνες. Έτσι η ρεβάνς θα είναι δύσκολη, όχι όμως ακατόρθωτη, ειδικά αν συνεπικουρείται από όλα τα μέσα: τηλεόραση, ραδιόφωνα, εφημερίδες, ξένες δυνάμεις, κ.λπ. Σκάνδαλα, χρηματισμοί, φωτιές, συνομωσίες, οικονομία και πολλά άλλα επίκαιρα θέματα βρίσκονται σε καθημερινή βάση στην υπηρεσία των παρατάξεων, με στόχο την ανάδειξη ενός και μόνο ενός νικητή σ΄ αυτόν τον αγώνα: Του Ψυχάρπαγα. Αυτός και το σινάφι του δεν αρκούνται μόνο στο να τρώνε τα ψίχουλα που περισσεύουν απ’ τους άλλους, αλλά θέλουν ολάκερο το καρβέλι. Και κατά πως φαίνεται θα το πάρουν, αφού όλοι τούς παρουσιάζουν ως νικητές, πολύ πριν την αναμέτρηση! Καθόλου τυχαίο βέβαια, γιατί νωρίτερα φρόντισαν να στριμώξουν τον έτερον αντίπαλο στη γωνία και με τα μέσα που ξέρουν και χειρίζονται πολύ καλά, να καταφέρουν να αντιστρέψουν προς όφελός τους την κοινή γνώμη.

Κι έτσι λοιπόν θα κάτσουμε με αγωνία μεγάλη,
Να δούμε η VPRC ποιο νικητή θα βγάλει.
Καθώς όμως η μάχη αυτή είναι προγεγραμμένη,
Δεν έχει κάνα νόημα να είμαστε στημένοι,
Στις πλέον δημαγωγικές μόνον εξαγγελίες,
Που ξεφουρνίζουν όλοι τους, είναι σκέτες βλακείες.
Επίκαιρο δεν άκουσα τίποτα το σπουδαίο,
Να πω και γω βρε αδερφέ πως είδα κάτι νέο,
Όλα είναι γενικότητες κι όχι συγκεκριμένα,
δεν παρουσιάζουν σχέδιο βιώσιμο, κανένα,
Σ’ ότι μας λέν και εννοούν, μη δίνετε αξία,
Είναι δε τόσο επίκαιρα, σαν τη φωτοτυπία,
Που φαίνεται στο πλαϊνό να διαφημίζει πούδρες,
Χρόνια πολλά πριν γεννηθώ, τση Ζάκυνθος τση ρούγες.
Ο Γιώργος πάει στο ΟΗΕ να πάρει οδηγίες,
Για αγωγούς, Κυπριακό και άλλες «συμφωνίες»,
Πού να μπορέσει μόνος του την κεφαλήν να στύψει!
Να δώσει λύσεις ριζικές σε ότι έχει προκύψει,
Διότι από μόνος του είναι σκέτο στουρνάρι,
«Αναμπαισμένο» τονε λεν και όχι παλληκάρι.
Με βλέμμα όλο αφέλεια, χαμόγελο δροσάτο,
Λες και γιαούρτια έτρωγε και παγωτό κασάτο.
Αυτός λοιπόν ΄τοιμάζεται να κυβερνήσει τώρα,
Ταμένη του την είχανε ετούτη δω τη χώρα.
Από τα γεννοφάσκια του ήταν ετοιμασμένος,
Ακόμη και το όνομα άλλαξε ο καημένος.
Το όνομά του τ΄ αρχικό δεν ήτανε το Γιώργος,
Jeffrey πρωτοβαφτίστηκε το ξέρει ο κόσμος όλος,
Απλά του το αλλάξανε πριν έρθει στην Αθήνα,
Να φαίνεται Ελληνικό και όχι από εκείνα,
Που βλέπαμε κι αρέσαμε στον κινηματογράφο,
Ας τα αφήσω όμως αυτά για άλλα έχω να γράφω.

Οι νεότερες εκλογικές αναμετρήσεις

Ξεκίνησε ήδη λοιπόν ένας πόλεμος εντυπώσεων και συγκρίσεων, με μόνο σκοπό να πεισθούμε ως υποψήφιοι ψηφοφόροι, για το ποιος έκανε τα λιγότερα κακά στη χώρα από 1974 μέχρι σήμερα. Δυστυχώς, καμιά από τις κυβερνήσεις που προέκυψαν από τις εκλογικές αναμετρήσεις των τελευταίων 33 ετών δεν ενδιαφέρθηκε πραγματικά για τα συμφέροντα του τόπου. Πάνω που ξεκινούσε να γίνει κάτι θετικό, προέκυπτε πάντα κάτι και του άλλαζε την πορεία. Οι κυβερνήσεις της ΝΔ θα μπορούσαν να είχαν περιορίσει το φαγοπότι των στελεχών της και την αλαζονεία της εξουσίας, κάτι που φαίνεται έντονα ακόμη και στις μέρες μας, γιατί παλαιότερα που τα ΜΜΕ ήταν «ημέτερα» και τίποτε δεν διέρρεε, χωρίς προηγούμενη έγκριση, δεν υπήρχε φόβος γενικής κατακραυγής. Το ΠΑΣΟΚ φυσικά που βρήκε την κατάσταση έτσι στρωμένη όταν ανέλαβε το 1981 αρκέστηκε στο να συνεχίσει την πολιτική της ΝΔ σε ότι αφορούσε το «φαΐ» και να διαφοροποιηθεί στα σημεία, χωρίς μακροπρόθεσμη επιτυχία, όπως τελικά αποδείχθηκε. Τώρα που άλλαξαν τα δεδομένα και τα πιο πολλά στραβά, έστω και επιλεκτικά βγαίνουν στη φόρα, θα πρέπει οι πολιτικοί να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στο τι λένε και τι κάνουν. Δε λες ας πούμε, Πρωθυπουργός όντας, παρουσία δημοσιογράφου, (και μάλιστα διαπλεκόμενου), πως κουράστηκες! Δεν λέγονται αυτά τα λόγια!

Ο χαμένος

Ο δρόμος για τη ΝΔ είναι προδιαγεγραμμένος στην περίπτωση που χάσει την εκλογική μάχη. Θα έχουμε παραίτηση του αρχηγού, (αρκετά χρόνια έμεινε) και ανάληψη καθηκόντων από νέο πρόσωπο, πιθανόν γυναίκα, (βλέπε Μπακογιάννη), η οποία έχει καλές «άκρες» σε όλον τον κόσμο ως ΥΠΕΞ και θα στηριχθεί από πολλά εξωγενή κέντρα. Ο κύριος Καραμανλής από νυν θα γίνει τέως, για να βοηθήσει στην πραγματοποίηση του σλόγκαν της εφημερίδας Αυριανή που παινεύονταν εδώ και χρόνια πως «γκρέμισε τον Καραμανλισμό», (αυτή φυσικά αναφερόταν στον παππού Καραμανλή, αλλά δεν υπολόγιζε τότε τις νεότερες γενεές) και για να μάθει να μην «κουνιέται» στις απαιτήσεις των μεγάλων, (γιατί μη μου πείτε πως δεν έπαιξε ρόλο η θέση του για τους αγωγούς φυσικού αερίου Ρωσικών συμφερόντων και γενικά η στροφή προς την ανατολή, περιφρονώντας τις επιθυμίες των συμμάχων μας δυτικών ή και πως δεν έβαλε το χεράκι της η σύνοδος το Μάιο στον Αστέρα Βουλιαγμένης!). Τι νόμιζε, πως δεν θα βρεθεί αντικαταστάτης, ή πως δεν υπάρχει τρόπος να στραφεί η κοινή γνώμη εναντίον του. Δείτε απ’ την άνοιξη και μετά τις σφυγμομετρήσεις και τα άπλυτα που βγήκαν στη φόρα και κρίνετε. Επειδή όμως είναι έξυπνος, έχει αυτογνωσία και γνωρίζει πολύ νωρίτερα και από πρώτο χέρι τι μέλει γενέσθαι, δεν αντιδρά, απλά κρατά παθητική θέση, ως αγωνιστής που επέλεξε να πέσει αμαχητί.

Ήρθε λοιπόν η ώρα σου Κώστα να μας αφήσεις,
Πάρε και την παρέα σου, μη μας τους παρατήσεις,
Θείους, ξαδέλφια, συγγενείς κι όλους του συνεργάτες,
Στο δρόμο ρίξ’ τους μόνους τους για να τους φάνε οι γάτες,
Μιας και δεν είναι ικανοί μόνοι να επιβιώνουν,
Αφού αλλού εμάθανε τα χέρια τους ν’ απλώνουν.
Να δούμε τώρα πως μπορούν σπίτια να συντηρούνε,
Κότερα, βίλες, διακοπές, χωρίς «λάδι» να ζούνε.
Άσε μας μόνον ένανε το θείο Αχιλλέα,
Που εις το ψηφοδέλτιο κατέχει θέση ωραία,
Πάντοτε πρώτος ήτανε πιο πάνω δεν ειν’ άλλος
Αυτός είναι ο μοναδικός ο ένας ο μεγάλος.
Όσο για το ανέκδοτο με το αλφαβητάρι
Που εις τις Σέρρες έμεινε κρυμμένο σε συρτάρι,
Λένε ότι τα γράμματα - δεν είναι όλα γραμμένα,
Αλλά για την απλούστευση ήτανε μειωμένα,
Από εικοσιτέσσερα, μείνανε δεκατρία,
Τα έντεκα εκόπηκαν εις τη λογοκρισία.
Πριν απ΄ το Κάπα όνομα δεν είχε άλλο γραμμένο,
Έτσι απαιτούσε το μικιό και μοσχαναθρεμμένο,
Και μάλιστα πριν το «Καράμ» ούτε να το σκεφτόσουν,
Στο ψηφοδέλτιο των Σερρών θέση πως θα σου δώσουν.
Τέτοιοι ήτανε οι άρχοντες οπού μας κυβερνούσαν,
Ενώ εμείς στερούμασταν αυτοί καλοπερνούσαν.
Να πάνε τώρα στο καλό, πίσω να μη γυρίσουν,
Και μας εδώ στον πόνο μας μόνους να μας αφήσουν.
Κι ας είμαι απαισιόδοξος για όλα όσα θα γίνουν,
Ο κόσμος πάντα θα πεινά, κι αυτοί θα τρωγοπίνουν,
Εις την υγείαν όλων ημών των σύγχρονων κορόιδων,
Που δώσαμε την ψήφο μας για να περνάνε ρόιδο.

Τα λοιπά κόμματα

Αλλά και οι έτερες πολιτικές δυνάμεις δεν είναι δυστυχώς ικανές να διαδραματίσουν κάποιο σημαντικό ρόλο. Το μόνο ίσως που θα καταφέρουν θα είναι να αποσπάσουν λίγες έδρες από τους δύο πρώτους και ενδεχομένως να μην έχουμε ισχυρό νικητή με αυτοδυναμία, πράγμα που σημαίνει πως θα υπάρξουν κυβερνητικοί συνασπισμοί, οι οποίοι ουδέποτε βοήθησαν τον τόπο, αν κρίνω και από την ακυβερνησία της περιόδου 1989! Αν και επίσημα το διαψεύδουν, αυτό που ονειρεύονται σαφώς τα μικρότερα κόμματα είναι να παίξουν διαιτητικό ρόλο στα πολιτικά δρώμενα, συμμετέχοντας σε κάποιον κυβερνητικό συνασπισμό, γιατί από μόνα τους δεν μπορούν να σταθούν πολιτικά, πρώτον διότι δεν συγνωμιάζουν και δεύτερον γιατί το καθένα τραβά τη δικιά του πορεία. Το ΚΚΕ αν και κόμμα του λαού, των φτωχών και της εργατιάς, που όλοι μαζί αποτελούν το 70% του πληθυσμού, δεν καταφέρνει να συγκεντρώσει πάνω από 8%. Άρα ο λαός κι η εργατιά κάθε άλλο παρά ασπάζεται τις θέσεις του. Ο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι πρότινος έφτασε ένα βήμα πριν τη διάλυση, αλλά εν όψει εκλογών ανεβλήθη. Έκανε βέβαια το μεγάλο άλμα με την εκλογή πριν από ένα περίπου χρόνο του νέου αρχηγού του και από κει φάνηκε πόσο ανάγκη έχει ο τόπος από νέα πρόσωπα, αλλά δεν κατάφερε να το διατηρήσει και απ’ ότι φαίνεται δεν πρόκειται να το ξαναφτάσει. Ο ΛΑΟΣ προάγει ένα κράτος με επιρροές από τη θρησκεία, όπως άλλωστε δηλώνει και τ’ όνομά του, αλλά αν και το 90% του πληθυσμού δηλώνουν ορθόδοξοι, δυστυχώς μόνο το 4 – 5% πείθεται από τις θέσεις του κόμματος. Οι δε Οικολόγοι Πράσινοι, εκμεταλλεύονται μόνο τον τίτλο του κόμματός τους και προσπαθούν να προσελκύσουν περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους πολίτες, οι οποίοι έχουν αγανακτήσει από τις άλλες παρατάξεις, αλλά όσο εμμένουν στις θέσεις τους περί Σκοπιανού και άλλων εθνικών θεμάτων και αν συνεχίσει με τον ίδιο επικεφαλή αμφιβάλω αν ποτέ μπορέσει να αποκτήσει τη δυναμική που ονειρεύεται.

Επίλογος

Με αυτές και πολλές ακόμη σκέψεις οδεύουμε προς τις εκλογές, γνωρίζοντας εκ των προτέρων το νικητή και το τι θα υποστεί η ήδη φορτωμένη καμπούρα μας μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος. Εκείνο που σίγουρα δεν πρόκειται να συμβεί, είναι να ανασάνουμε από τα φορτία που μας επέβαλε η «απερχόμενη» παράταξη, το αντίθετο μάλιστα θα επέλθουν νέα αντισταθμιστικά μέτρα.

Κλείνοντας θέλω να συγχαρώ το πανεπιστήμιο Κρήτης για την προσπάθεια διατήρησης σε ηλεκτρονική μορφή της παραπάνω έκδοσης της Βατραχομυομαχίας, γιατί είμαι σίγουρος πως πολλοί δεν θα έμπαιναν στη διαδικασία να τη διαβάσουν στ’ αρχαία Ελληνικά.

Όσο για τους στοίχους που γράφω, ποιητής δεν είμαι, άρα μη μου αφήσετε κανένα σχόλιο τύπου: «Ποιητής εκ του προχείρου, έχει τη μορφή του χοίρου»!